Anarşizm Neyi Savunur? Temel İlkesi ve Gelişimi

Warning: count(): Parameter must be an array or an object that implements Countable in /home/termalkaplicalar/mitolojiktanrilar.com/wp-content/plugins/onceki-yazi-linki/onceki_yazi_linki.php on line 56

Anarşizm kelimesinin ana kökeni Antik Yunanistan’a kadar dayanmaktadır. Kelime ilk olarak ‘Arkein’ sözcüğünden türemiştir. Arkein , Yunancada yönetim, yönetmek demektir. Arkein’nin bağlı olduğu sözcük ‘Arke’ yani ilk, temel, köken anlamını taşımaktadır. Anarşizm, ilkin tespitini savunmaktadır ve ilkte yönetmekle ilişkilidir.  Kelimenin tarihte izlediği yol; Yunancadan Latinceye geçmiş ve 1530’larda Fransızca ‘da kullanımı görülmüştür.  Bugün Anarşizm olarak bildiğimiz kelime Fransızca ‘da kullanılan ‘Anarkos’ yani yönetimsizlik anlamındadır.

Anarşizm Çağrıştırdığı Kelimeler

Anarşizm denildiğinde ilk akla gelen: kaos, terör, nihilizm, düzensizlik gibi anarşizm ile bağlantılı kelimelerdir. Fakat anarşizmin gerçek ve siyasal manası bununla ibaret değildir. Düzensizlik anarşizmin temel kelimelerinden bir tanesidir. Anarşizm nedir? Modern devlet ve hukuk tarafından tesis edilen nizamın aslında düzensizlik içerdiğini savunan bir düşünce sistemidir. Çağdaş bir hareket olarak anarşizmin sürdüğü yerlerde düzensizlik temel bir etmen olmaya hala devam etmektedir. Her anarşist harekette terör bir stratejik hareket olarak görülmez fakat bazı anarşist hareketler teröre açıktır.

Temel İlkesi

Anarşizm, politik otoritenin gereksiz ve kötülük kaynağı olduğunu savunmaktadır. Anarşizm basit anlamda devlet karşıtlığı demek değildir. Bunu içeren ama asıl ilişkisini siyasal otorite ile kuran bir yaklaşımdır. Siyasal otoritenin kaynaklarının toplumda ne ölçüde tesis edildiğini araştırdığı bağlamda anarşizm aslında sosyal otoriteyi de kastetmektedir. Siyasal bir otoriteyi aslında sosyal bir otorite olarak anlayan anarşizm türleri de mevcuttur. Hukukun ve hükümetin ortadan kaldırılması ile oluşturulan bir devletsiz toplum anlayışı söz konusudur. Anarşizmde ayrılan kollar mevcuttur. Bir kolu liberalizme diğer kolu ise sosyalizme gitmektedir.

Anarşizm Modern Dünyada Nasıl Gelişti?

1789 Fransız İhtilali sonrası modern dünyada etkili bir hal almaya başlamıştır. Bu dönemde anarşizm ilk defa ifadeye kavuşmuştur. 19.yy’a geçildiğinde anarşizm sosyalist hareketinin bir parçası haline gelmeye çalışmıştır. Anarşizm, 1871’de çökmeyle karşılaşmıştır. Çünkü anarşistler ile marksistler arasında tartışmalar yaşanmıştır. Bu zamanlarda anarşizm özellikle Rusya’da aşırı gelişmiştir. Çünkü Rusya’da Çarlık karşıtı aynı zamanda sosyalist, hatta kimi zaman topraksız köylülerin yanında devrimci bir hareket olarak ortaya çıkmıştır. Modern anarşistler devletin bir gereksizlik ve kötülük olarak en fazla Rus çarlığında cisimleşmiş olduğunu düşündüklerinden dolayı Rusya’da anarşistler fazladır.

Anarşizm neyi savunur? Bir taraftan sosyalist prensipler bir taraftan anarşist ilkelerin karışımından oluşan devrimci bir sendikacılık amacını savunur. Doğrudan eylemlerle otoritenin temelinin kazınmasını benimser. Bu doğrudan eylemler terör eylemi teşkil edebilmektedir. Burada çıkan ana temalardan biri genel grevdir.

Anarşistlerin İnsan Doğası Hakkında Görüşleri

Anarşist varsayımlar insan doğasının birkaç boyuta ayrıldığını düşünmektedir. Anarşistler insan doğası hakkında ortak bir görüşü paylaşmamaktadırlar. Farklı görüşler mevcuttur. İnsan doğası yaklaşımları ideolojiler konusunda çok kritik merkezi bir önem taşımaktadır. Çünkü insan doğasından hareketle olması gerekenin tanımlandığını düşünmektedirler. Anarşistler, hemcinslerine saygılı sempati ile bakan devlet gibi zorunlu bir kötülük ya da gereksiz bir organizasyon olmaksızın hemcinsleri ile kolektif bir ortaklık kurabilen bir ortaklık olarak düşünür.

Anarşizm, başka bir bakış açısında ise insan doğasının sabit veya belirlenmiş olmadığını savunmaktadır. Çevrenin ürünü olduğunu düşünmektedirler. İnsan doğasını kendi kendilerine değiştirebileceklerinin mümkün olduğuna inanırlar.  Başka bir boyutta ise anarşistlerin kimilerinde realist, pesimist bir insan doğası yaklaşımı vardır. Eğer insan doğası genel olarak iyi olsaydı onu her yerde bir devletin altında görmenin imkânsız olduğu düşüncesini gütmektedir. İnsan doğasında sorun olduğunu düşünen bu kısım devletli yönetimin sebebinin bu olduğunu düşünmektedir.

 

Bir önceki yazımız olan Doğruluk Nedir? Doğru Bilgi Nedir? başlıklı makalemizde doğru bilgi, doğru bilgiye ulaşmak ve doğru felsefe hakkında bilgiler verilmektedir.