Antik Yunan Yazarları | Şiir ve Tragedya

Warning: count(): Parameter must be an array or an object that implements Countable in /home/termalkaplicalar/mitolojiktanrilar.com/wp-content/plugins/onceki-yazi-linki/onceki_yazi_linki.php on line 56

Mitolojiler tek bir kaynak veya kişiden ortaya çıkmazlar. Söylenceler nesilden nesile, kişiden kişiye aktarıldıkça gelişirler. Bu makalede Antik Yunan Yazarları, eski Yunan’ın en önemli öykücülerinden bahsedeceğiz.

Antik Yunan yazarları o dönem günümüzdeki en ünlü yazarlar, kapalı gişe oynayan film yönetmenlerinden farksızlardı. Antik yunan yazarlarının eserleri değerli bulundukları için kayıt altına alınmıştır ve günümüze kadar ulaşmıştır.

Homeros | Antik Yunan Yazarlarının En Ünlüsü

Homeros olmadan bugün klasik mitolojiyi de anlamak ve incelemek mümkün olamazdı. Homeros sadece bir Antik yunan yazarı değil aynı zamanda ünlü bir edebiyatçı olarak da kabul görmektedir. Homeros gerçekten yaşadı mı? Bu soru yüzyıllardır araştırmasının tartışma konusu olmuştur. Fakat Homeros’un gerçekliği bir yana dursun yazdığı düşünülen İlyada ve Odysseia eserlerinin edebiyattaki yeri tartışılamaz.

Homeros’un bu eserleri tek başına yazmadığı düşünülmektedir. Kimileri onun gerçek olduğundan dahi şüphelenmektedir. Bir düşünceye göre bu eserler farklı kişiler tarafından yazılmış ve daha sonra Homeros’a ait olduğu düşünülmüştür. Başka bir teori ise Homeros’un ilyada’nın ilk bölümünü yazdığı ancak diğer bölümlerinin farklı ozanlar tarafından tamamladığı yönündedir.

Antik Yunan Eserleri ve Homeros’un Önemi

Homeros’un epik şiirleri İlyada ve Odysseia 12.000 dizeden oluşmaktadır. Toplam 24.000 dizeyi geçen bu eserleri okumak gecelerce sürebilir. Antik yunan toplumlarında bu eserlerin okunması geceler sürebilir ve her gece heyecan dolu bir hikaye anlatımı olurdu. Bu iki eser Truva savaşı hakkındadır. Yunanlıların Truva savaşındaki başarısı onlar için yeni bir çağın başlamasına neden olmuş ve bu olaydan sonra Roma İmparatorluğunun temelleri atılmıştır. İlyada ve Odysseia destanları Yunanlılar için vazgeçilmez olmuş ve tahminlere göre bundan 1500 yıl önce yunan okullarında okutulmuştur.

Homeros’un gerçekten var olup olmadığı konusunda kuşkucu davranılmasının temel nedeni İlyada ve Odysseia eserlerin arasında ciddi farklılıklar olmasından dolayıdır. Bu farklılıkların en önemlisi o dönem tek bir yazar tarafından yazılan eserlerin lehçesi değişmezken Homeros’un eserleri lehçe açısından farklılık göstermektedir. Homeros hakkındaki tartımalar halen sürmektedir. Ancak bu tartışmalar kim tarafından dile getirilirse getirilsin Homeros klasik mitolojinin baş tacıdır.

Antik Yunan Ozanı Hesiodos

Hesiodos antik yunan yazarları arasında önemli olan bir diğer yazardır. Muhtemelen Homeros’tan daha önce yaşamıştır. Hesiodos didaktik şiirin babası olarak bilinmektedir. Homeros’un epik şiirlerinde işlediği kahramanlık teması yerine Hesiodos’un şiirleri maneviyat ile alakalıdır.

Homeros’a benzer şekilde Hesiodos’un da varlığı net değildir ancak tarihçiler Hesiodos hakkında daha fazla bilgiye sahip olmuşlardır. Tarihçilere göre Hesiodos milattan önce 700 yıllarında Yunanistan’ın merkezinde bulunan Askra kentinde yaşamıştır. Eserlerinden, gençliğinde çobanlık yaptığı, babasını kaybettikten sonra ise bir çiftlikte çalıştığı anlaşılmaktadır. Fakir olmasına rağmen Hesiodos o dönem insanlarından farklıydı. Eserleri zorluklar ile geçimini sağlayan bir çiftçinin bakış açısını yansıtmaktadır.

Hesidios gençliğinde bir gün koyun güderken Müzeler (Musalar) ile karşılaşır. Musalar müzik tanrıçalarıdır ve söylenceye göre Hesiodos’a ozanlık yeteneği bağışlarlar. Daha sonra yeteneklerini tanların isimlerini yaymak için kullanmasını söylerler. Hesiodos Musalar’ın söylediklerini yerine getirir ve birçok şiir yarışmasına katılır.

Musaların bu ziyareti sayesinden Hesiodos’un en fazla bilinen eserleri olan Tanrıların Doğuşu ve İşler ve Günler gibi birden fazla eser ortaya çıkmıştır.

Tıpkı Homeros’ta olduğu gibi tarihçiler Hesiodos’un da eserlerinin derleme olup olmadığını sorgulamaktadır. Ancak tarihçiler Homeros’un aksine Hesiodos’un gerçekten var olduğu ve eserlerini kendisinin yazdığı konusunda hemfikir. Hesiodos’un eserlerinin yalnızca ufak bölümlerinin daha sonradan yazıldığı düşünülmektedir.

Tanrıların Doğuşu eser Musaların isteği doğrultusunda tanrıları anlatmaktadır. Bu didaktik şiir yaradılıştan başlayarak yunan tanrı ve tanrıçalarının öykülerinden bahsetmektedir. İşler ve Günler eseri ise Hesiodos’un kardeşi Perses ile yaşadığı arazi tartışmasını yansıtmaktadır. 800 dizeden oluşan bu didaktik şiir kardeşlerin tartışmalarını konu olan söylencelerden oluşmaktadır.

Aiskhylos (Eshilos)| Antik Yunan Tiyatro Yazarları

Antik Yunan yazarları arasından bir sonraki sanatçı, MÖ beşinci yüzyılda ve tam da tiyatronun öne çıktığı bir zaman ortaya çıkan Aiskhylos’tur. Antik yunanda tiyatronun öne çıktığı bu dönemde, üç antik yunan tiyatrosu yazarı ünlemiştir. Bu yazarlardan ilki doksandan fazla eser yazan ve antik yunan tiyatrosunun mihenk taşı diyebileceğimiz Aiskhylos’tur.

Tarihçiler Aiskhylos hakkında oldukça yeterli seviyede bilgi sahibi olmuşlardır. MÖ 5 yüzyılın ilk çeyreğinde doğan Aiskhylos, Pers savaşlarına bir asker olarak katılmıştır. Askerlik yaptıktan sonra en fazla bilinen antik yunan tiyatrosu yazarı olmuştur. Şarap tanrısı Dionysos onuruna düzenlenen festival olan Büyük Dionysia’ya defalarca katılmıştır.

Aiskhylos’un toplamda doksan tiyatro oyunu yazdığı düşünülmektedir. Bu tiyatro oyunlarından seksini eksikleri olsa da günümüze kadar ulaşmıştır. Aiskhylos’un günümüze kadar eksiksiz ulaşan yedi eseri bulunmaktadır. Bu yedi antik yunan tiyatro oyunu (tragedya) şöyledir; Zincire Vurulmuş Prometheus, Eumenidler, Adak Sunucuları, Agamemnon, Yakarıcılar, Persler, Tebai’ye Karşı Yediler.

Aiskhylos insanların tarılara karşı kendileri üstün görmelerine ve böbürlenmelerini affedilmez bir günah olarak görüyordu. Bu nedenle genellikle bu eserlerinde adalet ve ilahi adalet konuları işlemiştir. Aiskhylos göre günah işleyen kişiler kendi kazdıkları çukura düşüyor veya tanrılar tarafından dolaylı şekilde cezalandırılıyordu.

Aiskhylos MÖ 455’te Sicilya’nın Gela kentinde öldü. Ölüm nedeni tam olarak bilinmiyor ancak bir dedikoduya göre bir kartalın kel kafasına bir kaplumbağa attığı düşünülüyor. Ölümünün nedeni fark etmeksizin Aiskhylos o dönem büyük bir cenaze töreni ile ebedi hayata uğurlanmıştır.

Sofokles | Antik Yunan Tragedya Yazarı

Sofokles Aiskhylos’un öğrencidir ve büyük bir kesim tarafından Yunan tragedya yazarları arasında en başarılı olan yazar olarak kabul edilmiştir. Aiskhylos’a benzer şekilde Sofokles’te birçok savaşa tanık olmuştur ve bu olaylar eserlerine yansımıştır.

MÖ 496 yılında dünyaya gelen Sofokles varlıklı bir ailenin evladıdır. Ailesi tarafından eğitim alması için Atina şehrine gönderilmiştir. Sofokles etrafındaki insanlar tarafından sevilen bir kişiliğe sahiptir. Birçok alanda başarı sergileyen Sofokles yakışıklı bir görünümü vardır.

Sofokles yarattığı Oedipus karakteri antik yunan tarihinde önemli yere sahiptir. Sofokles ilk olarak Oedipus adında bir söylence yaratışmış ve zamanla bunu geliştirerek en ünlü üç tragedyasını yazmıştır. Bunlar; Kral Oedipus , Oedipus Kolonos’ta ve Antigone olarak bilinmektedir. Sofokles’in eserlerinden her zaman tanrılara yer verilmiştir. Sofokles tanrıları yüceleştirmiş, insanları ise onlara tapmak zorunda olan köleler olarak düşünmüştür.

Sofokles hayatı boyunca yaklaşık 123 oyun yazmıştır. Ancak bu eserlerden günümüze yalnızca yedi tanesi ulaşabilmiştir. Bunlar; Kral Oedipus, Oedipus Kolonus’ta ve Antigone, Aias, Trakisli Kadınlar, Philoctetes, Electra olarak bilinmektedir. Bu oyunların tamamının kökeni yunan mitolojisine dayanmaktadır. Bu oyunlarda karakterler genellikle savaş ve çatışma içindedir. Sofokles bu şekilde acıların insanı daha fazla insan yapacağını anlatmak istemiş olabilir.

Sofokles MÖ 409 yılında tam 90 yaşındayken hayata gözlerini yummuştur. Aiskhylos’a benzer şekilde onunda ölümü hakkında bir çok dedikodu çıkarılmıştır. Bu dedikodulara göre uzun bir oyun repliğini tekrar ederken nefesi kesilmiştir. Diğer bir dedikoduya göre boğazına üzüm takılarak ölmüştür. Sofokles’in eserleri yunan edebiyatı ve mitolojisine büyük katkıda bulunmuştur.

Euripides | Antik Bir Düşünür

Antik yunan tiyatro yazarları arasında son olarak bahsedeceğimiz, felsefi oyunları ve güçlü kadın karakterleri ile nam salmış Euripides’tir. Euripides her zaman Yunanlıların kutsal olarak gördüğü değerleri sorgulamıştır. Bu nedenle dönemine göre aykırı bir kişilik olarak görülmüştür. Bu özelliği yüzünden o dönem toplum tarafından acımasızca eleştirilmiş ve hor görülmüştür.

Euripides MÖ 480 yılında Salamis adasında doğmuştur. Geçmişi hakkında fazla bilgi bulunmamaktadır. Ancak eserlerinden anlaşıldığına göre iyi bir eğitim almış ve varlıklı bir aileden gelmiştir. Euripides bir çok alanda eğitim almasına rağmen felsefe ile ayrı bir şekilde ilgilenmiştir. Bu kapsamda kutsal inançları sorgulamış, tanrı ve tanrıçalar ile ilgili mantıksız görünen noktaları eleştirmiştir.

Euripides on sekiz yaşındayken ilk oyununu yazmıştır. Ancak Büyük Dionysia’da ödül alması yaklaşık yirmi iki yılını almıştır. Euripides’in yaklaşık doksan iki eseri olduğu düşünülüyor ancak günümüze kadar eksiksiz ulaşan on yedi eseri bulunmaktadır.

Euripides’in günümüze ulaşan eserleri; Andromake, Hekuba, İphigenia Aulis’te, Bakkalar, Alsestis, Medea, Herales’in Çocukları, Hippolitos, Yakarıcılar, Elektra, Herakles’in Çılgınlığı, İyon, Truvalı Kadınlar, İphigenia Taurialılar Arasında, Fenikeli Kadınlar, Helen ve Orestes olarak bilinmektedir. Diğer mitoloji yazarlarına benzer şekilde tüm eserleri mitoloji kökenlidir.

Euripides gerçeği önemseyen ve araştıran birisiydi bu nedenle oyunları da bu durumu yansıtmaktadır. Oyunlarındaki başkarakterler genellikle sıradan insanlardır. Tanrılar bile sıradan insanlara benzer ve neredeyse onlarla aynı statüye sahiptir. Euripides’in diğer bir özelliği oyunlarında güçlü kadın karakterler oluşturmasıdır. İnsanları karmaşık ve birden fazla yönü olan kişiler olarak inceler.

Euripides’in günümüze kadar gelen ününün temel nedeni o dönem oluşturmuş olduğu devasa kütüphanesidir. Yazarlık yaşamı boyunca Atina’da yaşamıştır ancak yaşlılığında Makedonya’ya yerleşmiştir. MÖ 406 yılında yetmiş altı yaşındayken ölmüştür.

Kaynak;

Mitoloji 101| Eski Yunan ve Roma Mitolojisi Hakkında Bilmeniz Gereken Her Şey | Kathleen SEARS

A’dan Z’ye Dünya Mitolojisi | Dünya Halklarının Tüm Yaratılış, Tanrı ve Kahraman Mitleri | David A. LEEMING

 

Bir önceki yazımız olan Ekhidna : Canavarların Annesi başlıklı makalemizi de okumanızı öneririz.