Çin Uygarlığı Tarihi | Çin Hanedanları Hakkında Bilgiler

Çin Uygarlığı, Güneydoğu Asya’da, oldukça geniş bir alana, çeşitli toplulukların birleşip kaynaşması ile kurulmuş en eski uygarlıklardan biridir. Milattan önce yaklaşık 2400’lü yıllarda Sarı Nehir civarında kurulduğu bilinmektedir. Tarihi yazan ilk medeniyetlerdendir. Kimi zaman bir bütün halinde kimi zaman parçalanmış halde varlığını günümüze kadar sürdürmüştür.

Çin’in bulunduğu bölge birçok fiziksel çeşitliliğe sahiptir. Coğrafyanın kuzey ve batı bölgelerinde çöller, havzalar ve ovalar bulunmaktadır. Bunun yanı sıra birçok göle de ev sahipliği yapmaktadır. Çok uzun kıyı şeridine sahip olan Uygarlık, bu şeridi çokça ticaret etkinliklerinde kullanmıştır. Kurulduğu ilk yıllarda feodalite anlayışıyla yönetilen bu medeniyetin, en başındaki imparatorlara “Güneş’in Oğlu” adı verilirdi. Ekonomilerinin büyük bir kısmını oluşturan tarım konusunda oldukça gelişmişlerdir.

Xia Hanedanı

Bu hanedan, birçok ufak devleti Çin topraklarına katarak devletin sınırlarını genişletmiştir. Bu fetihlerden sonra tüm Çin topraklarını bir araya getirerek Çin İmparatorluğu’nu kurmuştur. Ayrıca Çin Seddi’nin temelleri bu dönemde atıldı. Milattan önce 206 yılında halkın ayaklanması ile birlikte yıkılmıştır.

Han Hanedanı

Daha sonra gelen Han hanedanı Çin İmparatorluğu’na altın çağlarından birini yaşatmıştır. Sınırları geliştirilen imparatorluğun, birçok ticaret noktalarına hâkim olması sağlanmıştır.  İpek ticaretini başlatmışlardır. Konfüçyüs bu dönemde oldukça büyük etkiler bırakmıştır. Düşünceleri benimsenmiş ve resmi olarak yürürlüğe sokulmuştur. Milattan sonra 220 yılında merkezi sistemin zayıflaması nedeni ile birçok parçaya ayrıldı.

Üç İmparatorluk

Üç ülke savaşları ile geçen bu dönem Jin hanedanının Wei hanedanını mağlubiyete uğratması ile sona erdi ve tüm ülke tekrar bir bütün haline geldi. Jin hanedanı, çıkan çatışmalar ve ayaklanmalar sonucu önemli bir güç kaybetti. Çin’in kuzey bölgelerindeki hükümdarlar bağımsızlıklarını ilan edip kendi krallıklarını sunmuşlardır. Güney bölgesi ise Jin hanedanlığının hükümdarlığında kalmaya devam etmiştir.

Sui Hanedanı

Milattan sonra 400’lü yıllardan sonra birçok devletçik halinde yaşamını sürdüren Çin Uygarlığında, Budizm tüm Çin topraklarına hızla yayılmıştır. 589 yılında Çin, Sui hanedanın egemenliğinde tekrar bir araya gelmiştir. Bu dönemde Çin Seddi’nin geliştirilmesine devam edilmiş ve yeni bir hükümet sistemi kurulmuştur. Ayrıca Budizm resmi din olarak kabul edilmiştir. 29 yıl süren bu hanedanlığın yıkılmasından sonra Tang hanedanı başa geçmiştir.

Tang Hanedanı

Tang hanedanı, Sui hanedanı zamanındaki uygulamaları sürdürmeye devam etmiştir. Bu dönemde Orta Asya’ya kadar genişleyen sınırlarla birlikte İpek Yolu üzerinden ticaretler yapılmaya başlanmıştır. 850’lı yıllarda güç kaybetmeye başlamıştır.

Beş Hanedan

Milattan sonra 907 yılından itibaren 5 hanedan (Tang, Jin, Han, Liang, Zhou) Kuzey Çin üzerinde egemenlik kurmaya çalıştı. Çok devletli yönetimin olduğu bu dönem sonrası, 960 yılında askeri darbe sonucu Song hanedanı kuruldu ve Çin, tekrar tek bir devlet haline geldi.

Song Hanedanı

Kısa süre içerisinde tüm Çin’e hükmetmeyi başaran Song hanedanı, Kuzey Jin’i kaybetti. Bu gelişme sonrası ise Güney Song devleti kuruldu. Güçlü bir ekonomiye sahip olan Güney Song, tarım konusunda epey bir yol kat etti. Halkın refah seviyesi yükseldi. Kağıt paranın kullanımı yürürlüğe girdi. Neo konfüçyüsçülük düşüncesi gelişmeye başladı.

Yuan Hanedanı

Çin, 13. yüzyılın ilk zamanlarında Moğollar tarafından işgal edildi ve tüm toprakları ele geçirildi. Bu gelişmeden sonra Yuan hanedanını kurdular ve yarım yüzyıl kadar hüküm sürmeye devam ettiler. Çıkan isyanlar sonucu zayıflayan hanedanlık, 1368 yılında yıkıldı ve yerini Ming hanedanlığına bıraktı.

Ming Hanedanı

1368 yılında kurulan Ming hanedanı, zamanla güçlenmiş ve ekonomik olarak oldukça gelişmiştir. İmparatorun yetkileri artırılmıştır. Uzun yıllar hüküm süren Ming hanedanı, Japonya ile gerçekleşen ve zaferle çıkılan savaş sonrası güç kaybetmiştir. Sonraki yıllarda çıkan köylü isyanları sonucunda 1644 yılında Pekin’i kaybetmiş ve yıkılmıştır.

Qing Hanedanı

Ming hanedanının yıkılması sonucu Qing hanedanı kurulmuştur. Hanedan, Çin’in sınırlarını batıya doğru genişletmiştir. Sonraki yıllarda teknolojik olarak Avrupa’nın gerisinde kalan Çin, güç kaybetmeye ve zayıflamaya başladı. Bu durumu fırsat bilen Avrupalı ülkeler, Çin üzerinde baskılar kurmaya başladı. 1830 yılında çıkan Afyon savaşı ve sonrasındaki isyanlar nedeniyle ülke iyice zayıfladı. Bu olaylar sonrası Çin’deki birçok bölge Avrupalı devletlerin yönetimine geçti. 1895 yılında Japonya ile olan savaşı kaybetmesi sonucu Tavyan, Çin hakimiyetinden çıktı. 1911 yılında devrimciler tarafından çıkarılan isyanlar ile köşeye sıkışan Çin imparatoru, 12 Şubat 1912 yılında tahtan indirildi ve cumhuriyet kuruldu. Çin Uygarlığının oluşumunda hangi kültürler etkili olmuştur? Oldukça geniş topraklarda hüküm süren Çin Uygarlığının oluşumunda, Çin kültürünün haricinde Türk, Tibet ve Moğol kültürünün etkileri bir hayli fazladır.

• Türkler ile sıkı ilişkiler kurmuşlardır. Türklerden (Hun Türkleri) yabani atları evcilleştirmeyi ve üstlerine binmeyi öğrenmişlerdir. Bunun sonucunda ise atlı asker birimleri oluşturmuşlardır. Birçok teknolojiyi de Türklerden öğrenmişlerdir.
• Moğolların Çin’i işgal etmesi ve Yuan hanedanını kurması ile Çin Uygarlığının kültürüne etkisi olmuştur.
• Ayrıca aletle üretim tekniğini Orta Asya kültürlerinden öğrenip, uygulamaya başlamışlardır.

Bir önceki yazımız olan Ayasofya Neden Önemli? | Ayasofya Tarihi başlıklı makalemizde ayasofya, ayasofya hakkında bilgi ve ayasofya neden önemli hakkında bilgiler verilmektedir.