Demeter | Antik Yunanda Hasat Tanrıçası

Warning: count(): Parameter must be an array or an object that implements Countable in /home/termalkaplicalar/mitolojiktanrilar.com/wp-content/plugins/onceki-yazi-linki/onceki_yazi_linki.php on line 56

Demeter antik yunan mitolojisinde hasat tanrıçası olarak bilinir. Toprağın verimliliği, ekinlerin bereketinden sorumlu olmasının yanı sıra hukuk tanrıçasıdır. Yaşam ve ölüm döngüsü üzerinde güç sahibidir. Demeter Roma’da Ceres olarak anılırdı.

Tanrıça Demeter aslında hiç evlenmiştir. Ancak buna rağmen kendisine aşık olan Zeus ile gizli bir aşk yaşamıştır. Bunun sonucunda şehvetleri ile nam salan Kore (Persephone) ve İakkhos adında iki çocuk doğurmuştur. Zeus ile olan ilişkisinin dışında Kadmos ve Harmonia’nın düğününde aşık olduğu Titan İasios ile birlikte olmuştur. Bu birliktelikten ise Plutos dünyaya gelmiştir.

Düğünden uzaklaşan Demeter ve İasios üç defa sürülmüş olan bir tarlada birlikte olurlar. Geri döndüklerinde üzerlerindeki çamurdan ve hareketlerinden birlikte olduklarını anlayan Zeus, yıldırımları ile İasios’u öldürür. Başka bir kaynakta ise İasios’un ağabeyi Dardanos tarafından parçalanarak öldürüldüğü geçmektedir.

Ancak İasios anlatına göre ölmemiş ve sakat kalmıştır. Bu ilişki sonucunda Plutus ve Philomelus isminde iki çocuğu olmuştur. Philomelus bir çiftçi olmuştur ve sabanı icat etmiştir. Öldükten sonra ise gök yüzüne alınarak Çoban Yıldızı olmuştur.

Son olarak istemeden de olsa Deniz Tanrısı Poseidon ile birlikte olmuştur. Demeter’e göz koyan tanrı Hera’nın verdiği cesaret ile onun peşine düşer. Poseidondan kaçamaya çalışan tanrıça kendisini gizlemek için bir kısrağa dönüşür. Bunu gören deniz tanrısı kendisini bir aygıra dönüştürerek onunla birlikte olur. Bu birliktelikten Desponia isiminde bir orman perisi ve Arion isminde efsanevi bir at doğduğu söylenmektedir.

Tanrıça Demeter Homeros Destanı’nda güzel saçlı kraliçe olarak geçer. Genellikle baygın bakışlı örgülü saçlı veya kıvırcık saçlı güzel bir kadın olarak tasvir edilir. Bereket Tanrıçası Kronos ve Rehia kızıdır ve ikinci tanrı kuşağındandır. Kardeşi Hestia’dan sonra doğmuştur ve Zeus’un kardeşidir. Demeter isminin anlamı Arpa-Ana veya Toprak-Ana’dır. Genellikle buğday ile özdeşlemiş bir tanrıçadır.

Erysikhthon’un Sonsuz Açlığı

Hasat Tanrıçası kibar ve merhametli bir kişiliğe sahip olmasına rağmen gazabını da esirgememiştir. Tropias’ın oğlu olan Erysikhthon yanına aldığı yirmi adamı ile birlikte Tanrıça Demeter adına yetiştiren bir koruya girme cüretini göstermiştir. Bununla kalmayıp düzenleyecekleri bir eğlence için inşa edecekleri binaların odunlarını bu korudan almaya kalkarak tanrıçaya saygısızlıkta bulunmuşlardır. Güzel tanrıça onları koru rahibesi olan Nikippe’nin kılığına girerek ikna etmeye çalışmıştır. Ancak Erysikhton kılık değiştirmiş olan tanrıçaya baltasıyla karşılık verince, güzel tanrıça tüm ihtişamı ile gerçek kimliğini ortaya çıkarmıştır ve Erysikhthon’u cezalandırarak onu sonsuz açlığa mahkum etmiştir.

Bu ceza açgözlü adam için ölümden beter olmuştur. Ne kadar fazla yerse o kadar zayıflamıştır. Ailesi oğullarını sürekli yiyecek arasa da bir süre sonra başarılı olamamıştır.

Demeter ve Persephone

İlk ismi Kore olarak bilinen güzel kızı, bu olaydan sonra Persephone olarak anılmıştır. Eros’un attığı oklar ile Persephone’ye aşık olan Hades onunla evlenmek için kardeşi Zeus’tan izin istemiştir. Ancak Zeus Demeter’in kızını Tartaros’ a görmeyeceğini biliyordu aynı zamanda abisi Hades’i de kırmak istemedi. Bu nedenle bu soruya ne evet ne de hayır dedi. Kardeşinden aldığı cevaptan cesaret alan Hades, genç kız çiçek topladığı Eleusis’ten onu kaçırdı. Tanrıça Demeter tam dokuz gün boyunca kızını aradı. Ancak tek elde ettiği şey Hekate’nin ona söyledikleri oldu. Hekate, tanrıçaya genç kızın çığlıklarını duyduğunu ancak kimseyi görmediğini söyledi.

Onuncu günde Eleusis giden tanrıça orada çobanlardan, yerin yarılarak bir cehennem çukurunun açıldığını ve gece karası atların çektiği bir arabanın bu yarıktan çıktığını ve bir kızı kaçırdığını öğrendi. Bunun üzerine genç tanrıça yanına Hekate’yi de alarak Helios’un yanına gitti.

Helios, tanrıçaya kızını Hades’in kaçırdığını ve Zeus’un bunu göz yumduğunu söylemek zorunda kaldı. Bunun üzerine Demeter Olimpos’tan ayrılıp yeryüzüne indi ve görevlerinin hiç birini yerine getirmemeye başladı.

Bu andan itibaren yeryüzünde büyük bir kuraklık başladı ve  Demeter insanların yalvarışlarına kulak dahi asmadı. Bu durumdan endişelenen Zeus onunla görüşmesi için elçi olarak İris’i gönderdi. Ancak Tanrıça, İris’in söylediklerini duymadı bile. Bunun üzerine Olimpos Tanrıları Demeter’i ikna etmek için yeryüzüne indi. Ona türlü türlü hediyeler vermeyi teklif ettiler. Ancak Hasat Tanrıçası yalnızca kızı Persephone’u yanında istedi.

Yasak Meyve

Bunun üzerine Zues elçisi Hermes’i Tartaros’a, Hades’in yanına yolladı. Hermes, Yeraltı Tanrısına dünyanın sonunun geleceğini ve Persephone’u bırakmasını istedi. Persephone yeraltı dünyasına geldiğinden beri bir şey yememişti. Buna üzülen Hades genç kıza onu serbest bırakacağını ve annesine dönebileceğini söyledi. Aldığı haber sonrasında gözyaşlarına boğulan genç kız Hermes’in yardımıyla Hades’in arabasına bindi.

Yola çıkmak üzereyken Hades’in bahçıvanlarından birisi olan Askalaphos’un sesi duyuldu. Askalaphos, genç kızın yeraltı bahçesinden bir nar yediğini ve buna şahitlik edebileceğini söyledi. Hades bunu duyduktan sonra kıza gülümsedi ve genç kıza arabaya binerek Olimpos’a gitmesini söyledi.

Yeraltı meyvelerinden yemiş olan birisi yeraltı dünyasını terk edemezdi. Kızının yeraltı meyvesini yediğini öğrenen Demeter, Olimpos’a dönmeyeceğini ve lanetini asla kaldırmayacağını söyledi. Bunun üzerine Zeus araya girerek bir anlaşma sağladı. Bu anlaşma üzerine Persephone üç ay ölüler dünyasında kalacak kalan dokuz ayı da yeryüzünde geçirecekti. Bu sürecin doğru yürütülmesinden ise Hekate sorumlu olacaktı. Tüm bu döngünün sonunda mevsimler oluştu ve Persephone’un yeraltında kaldığı süre kış olarak anıldı.

Demeter Hasat Tanrıçası

• Kronos ve Rhea’nın kızıdır.
• Bereket ve hasat tanrıçası olarak bilinir.
• Mısır yetiştirmeyi insanlara öğretmiştir.
• Demeter adına düzenlenen doğurganlık festivali Thesmophoria’ya yalnızca kadınlar katılırdı.
• Buğday ve toprak onun koruması altındadır.
• Büyük Bayram Makra Mysteria beş yılda bir kutlanırdı. Bayramın amacı Demeter ve Persephone’u anlamaktı.
• Atina yakınlarındaki bir kasaba olan Eleusis’te Demeter ve Dionysos’a ibadet edilirdi. Bu ibadet Eleusinian Gizemlleri olarak anılırdı.
• Demeter, Dionysus’tan daha yaşlıydı ve ikisi de toprağın tanrısıydı.
• Demeter insanlar arasında iyi tanrıça olarak bilinirdi.
• Yılan ve domuz onun için kutsaldı.
• Persephone’yi dokuz gün boyunca bir meşale ile aradığı için günümüzdeki meşale simgesinin onunda bağlantısı vardır.

Ay Tanrıçası Demeter

İsimleri: Demeter, Aganippe, Potnia, Despoina, Thesmophoros
Güçleri: Tarım, Verimlilik, Hukuk, Adalet, Hasat
Cinsiyet: Kadın
Sembolleri: Cornucopia, Ekmek, Buğday, Meşale
Çocukları: Persephone, Despoina, Arion, Plutus, Philomelus, Eubuleus, Chrysothemis ve Amphitheus

Kaynaklar:
The myths and legends of ancient greece and rome – E.M. berens
Walter Burkert – İlkçağ Gizem Tapıları
Yunan Ve Roma Mitolojisi- Colette Estin

Bir önceki yazımız olan Circe | Yunan Mitolojisinde Büyünün Tanrıçası başlıklı makalemizi de okumanızı öneririz.