Dogmatizm Nedir? Dogmatizm Neden Eleştirilir?

Warning: count(): Parameter must be an array or an object that implements Countable in /home/termalkaplicalar/mitolojiktanrilar.com/wp-content/plugins/onceki-yazi-linki/onceki_yazi_linki.php on line 56

Dogmatizm kısaca bir fikri sorgulamadan kesin olarak doğru kabul edilmesi olarak açıklanabilir. Yunanca bir kelimedir ve fikir anlamını taşımaktadır. Dogmatizm bir düşünceyi sorgulamayı reddeder ve o düşünceyi kesin olarak doğru kabul eder. Fakat felsefede dogmatizm farklı bir anlamdadır. Filozofların yıllarca aradığı “doğru bilgi mümkün müdür?” sorusu özellikle epistemoloji alanı için önemli bir soru olmuştur. Bu soruyla dogmatik filozoflar da ilgilenmiştir ve onların cevabı olumludur. Yani dogmatik filozoflar doğru bilginin var olduğunu inanan filozoflardır. Dogmatizm de felsefede doğru bilginin varlığını savunur.

Dogmatik düşünce insanların deneyim dışında da varlık hakkında doğru bilgiyi bildiğini iddia eder. Bu apriori ilkeleri ile açılanır. Yani insan zihni deneyim yoluyla ya da deneyim yaşamadan da bilgiye ulaşabilir. Bilinçte bulunan bu bilgiler doğrudur ve doğruluğunun tartışılamayacağını öne sürerler. Dogmatik filozoflar özellikle otoritenin fikirlerini sorgulamayı reddeder ve kesin doğru olduğunu kabul ederler. Temelde skolastik bir anlayıştır.

Dogmatik Düşünürler ve Görüşler

Thales, Anaksimenes, Anaksimandros gibi ilkçağ doğa filozofları da dogmatizmi savunmuşlardır. Bu filozoflar bildiklerimizden ve duyularımız dışında bir gerçek olduğunu kabul etmez. Bu yüzden dogmatik bir filozof olarak kabul edilmişlerdir. Örneğin Thales suyun evrenin ana maddesi olduğunu savunmuştur. Dogmatikler kendi fikirlerinin kesinlikle, tartışmasız bir şekilde doğru olduğunu kabul ederler. Deneyi ve araştırmayı, tartışmayı reddederler. Dogmatikler araştırmadan bazı düşünceleri kabul eder ve bu düşüncelerin değiştirilemeyeceğini, mutlak doğruluğunu savunurlar.

Dogmatikler insan zihninin, varlığın gerçekliğini bildiğini savunurlar. Dogmatik düşünce insanların bir nesnenin tamamını kavradığı ve bildiğini savunur. Dogmatizm özellikle din ile bağdaştırılır. Çünkü dinlerin bazı özellikleri dogmatik düşünce ile uyuşur. Mesela din tanrının varlığını kesin kabul eder ve o dine inanan kişilerin bunu sorgulamadan kabul etmesini ister. Tanrının varlığı sorgulanmadan insan tarafından bilinir. Dini inançlar ve ibadetler de sorgulanmaz bu durum din ile dogmatik düşünceyi aynı çatı altında birleştirir. Bu yüzden din de dogmatik bir anlayış olarak kabul edilir. Tabi ki sadece dinin dogmatik olduğunu kabul edemeyiz. Geçmişte bilimde de dogmatik tutumların sergilendiği durumlar olmuştur. Mesela dünyanın düz olması anlayışı herkes tarafından benimsenmiş ve sorgulanmamıştır. Yapılan deneylerde dünyanın düz değil yuvarlak olduğu gerçeğini kabul etmemişler ve sorgulamanın yanlış olduğunu düşünmüşlerdir. Dogmatikler için otoritenin fikrine karşı çıkmak ve sorgulamak doğru değildir. Bu durum zaman zaman bilimin ilerlemesinde bir engel oluşturmuştur.

Dogmatik düşünce ilkçağ Yunan felsefesi zamanında ve özellikle ortaçağ Avrupa’sında altın çağlarını yaşamıştır. Ortaçağ Avrupa’sında kilisenin otoritesi kabul edilmiş ve her söylediği şey sorgulanmadan doğru kabul edilmiştir. Dogmatikler öncelikle tanrının ve dolaylı yoldan kilisenin sözlerini doğru kabul etmiş ardından ise Aristoteles’in sözlerini doğru kabul etmişlerdir. Bu durum sorgulayan ve otoritenin düşüncelerine karşı çıkan kişilerin öldürülmesine ya da işkence görmelerine neden olmuştur. Kilise bir otorite olarak kabul edilmiş ve sorgulanmamıştır.

Dogmatizm Neden Eleştirilir?

Dogmatizm daha çok ilkçağ filozofları tarafından kabul edilmiş olsa da hala varlığını sürdürmektedir. Bunca zamandır büyük eleştirilerin odak noktası olmuştur. Dogmatikler sahip oldukları düşünceleri sorgulamadan, tartışmadan ya da deney yapmadan kabul edip doğru olduklarına inansalar da bu duruma karşı çıkanlar da vardır.

Dogmatizm geçmişte birçok filozof tarafından reddedilmiş ve eleştirilmiştir. İnsanlığın gelişimi deneylerle, sorgulamalarla, tartışmalarla var olmuştur. Bu yüzden dogmatik düşünce birçok toplum tarafından kabul görmemiştir. İnsan meraklı bir varlıktır ve sürekli olarak bir şeyleri sorgular. İnsan zihninin bu yapısı onu bu zamana getirmiş ve gelişmesini sağlamıştır. Dogmatiklerin tutumları yeniliklere kapalı bulunmuş ve bazı toplumlar tarafından bağnaz olarak değerlendirilmişlerdir.

Bir önceki yazımız olan Analitik Felsefe Nedir? Analitik Felsefe Anlayışı başlıklı makalemizde analitik felsefe, analitik felsefe anlamı ve analitik felsefe hakkında hakkında bilgiler verilmektedir.