Eros (Cupid)| Yunan Mitolojisinde Aşk Tanrısı

Eros (Cupid) yunan mitolojisinde yayı ve okları ile tanınan aşk tanrısı olarak geçer. Bazı kaynaklar Eros’un Khaos’tan doğan ilkel bir tanrı olduğunu savunurken diğerleri Eros’un Afrodit’in oğlu olduğunu savunur.

Hesiod’a göre Aşk Tanrısı evrenin yaratılışının başından beri vardır. Gaia (Dünya) ve Tartarus’dan (Yeraltı) sonra ilk tanrı olarak kabul edilen Khaos’tan doğmuştur. Homeros ise eserlerinde Eros’tan hiç bahsetmez. Ancak Parmenides eserlerinde Eros’un ilk yunan tanrıları arasında yer aldığını yazmıştır.  Ona göre Aşk Tanrısı evreninin genişlemesinden sorumlu olan tanrıdır. Hesiod ise Eros ve Himeros’u Uranüs’un cinsel organının suya atılması sonucu oluşan köpüklerden ortaya çıkan güzel tanrıça Afrodit’in yardımcıları olarak tanımlamıştır.

Eros Aşk Tanrısı

Daha sonraki eserlerde ise Eros tanrıların ve ölümlülerin hayatlarına müdahale eden ve sevgi bağının ortaya çıkmasını sağlayan yaramaz bir tanrı olarak tanımlanmıştır. Buna göre Eros, Afrodit ve Ares’in oğludur. Erken dönem sanat eserlerinde bir lir veya ok ve yay tutan genç, yakışıklı bir erkek olarak tasvir edilmiştir. Eros aşk, sevgi, erotizm, atletizm gibi güçlere hükmediyordu ve genellikle erkekler arasındaki eşcinsel ilişkinin koruyucusu olarak kabul edilirdi.

Son dönem yunan eserlerinde Eros iki kişiyi birbirine aşık eden bir yay ve ok taşıyan gözü kapalı bir erkek olarak betimlenir. Bu tombul, çocuksu erkek tasviri Rönesans devrinin aşk tanrısı olan Cupid’i tasvir eder. Cupid, Eros’a göre daha genç ve çocuksu ayrıca daha bilinçsizdir. Aynı zamanda annesi Afrodit’in yardımcısı veya görevlisi olarak bilinir.

Eros ve Psyche

Aşk Tanrısı hakkındaki en bilinen hikayelerden birisi Pysce’ye olan aşkıdır. Pysce güzelliği ile nam salan bir ölümlüdür bu durumdan rahatsız olan Afrodit Eros’u onu dünyanın en çirkin erkeğine aşık etmek için görevlendirir. Ancak Eros Pysce’yi güzelliğinden etkilenir ve aşk okunu yanlışlıkla kendisine saplar.

Eros Zephyrus’un yardımı ile geceleri Pysce ile buluşur. Buluşmaları hiç ışık almayan ve yüzünün görünmediği bir sarayda gerçekleşir. Pysce’nin kıskanç kardeşleri sevgilisinin kim olduğunu öğrenmesi için onu ikna eder ve gece Aşk Tanrısı geldiğinde yakması için ona bir mum verirler. Psyce Eros uyuduğunda kız kardeşlerinin ona verdiği mumu yakar ve sevgilisinin Eros olduğunu öğrenir.

Bu durum karşısında ihanete kendini ihanete uğramış hisseden Aşk Tanrısı oradan kaçar. Sevgilisinin kendisinden kaçmasının verdiği üzüntüyle onu aramak için yollara düşen Psyce en sonunda Afrodit’ten yardım ister.  Afrodit onu hizmetçisi olarak yanına alır ve ona başaramayacağı görevler verir. Aynı zamanda Afrodit Eros’u kilitli bir odada tutar. Ancak bir tanrıyı kilit altında tutmak oldukça zordur ve kilitli bulunduğu odadan kaçan Aşk Tanrısı sevgilisi Psyce’yi bulur.

Aşk Tanrısı Afrodit’in birlikteliklerine müdahale etmemesi için Zeus’a giderek Psyce ile evlenmek istediğini söyler. Eros’un bu isteiğini onaylayan Zeus, Olimpos Dağında onlara güzel bir düğün tertip eder. Aşk Tanrısı ve Psyce’nin birlikteliğinden Voluptas dünyaya gelir.

Cupid ve Apollo

Zeus ve Leto’nun oğlu olan Güneş Tanrısı Apollo bir gün Eros ile dalga geçti. Buna öfkelenen Aşk Tanrısı iki ok fırlattı. İlk atılan ok altından yapılmış ve aşık eden bir oktu ve bu ok Apollon içindi. İkinci ok ise güzelliği ile bilinen, bir nehir tanrısının kızı Daphne içindi ve bu ok kurşundan yapılmış bir nefret okuydu.

Okun etkisi altında olan Apollon Daphne’yi takip etti ve onu sonsuza kadar seveceğini söyledi. Ancak Daphne Apollon’dan nefret ediyordu. Sonunda tanrı Apollon’dan kaçamayacağını anlayan Daphne nehir tanrısı Peneus’tan yardım istedi. Genç kızın istediğini yerine getiren tanrı onu bir ağaca dönüştürdü. Bunun üzerine Apollon sonsuz gençlik ve ölümsüzlük gücünü sonsuza kadar yeşil kalması için defne ağacına bahşetti.

Tanrı Eros

Atina şehrinde Afrodit ve Eros’a birlikte tapınıldı ve onun adına festivaller düzenlendi. Bu festivaller genellikle bereket getirdiğine inanılan Mart ve Nisan aylarında düzenlendi. Bugün araştırmacılar halen Eros’un tek başına tapınılan bir tanrı olduğu konusunda hemfikir değiller. Genel kanı Eros’un, Tanrıça Afrodit’in doğurganlık özelliğini temsil ettiği yönündedir.

Kaynaklar:
The myths and legends of ancient greece and rome – E.M. berens
Walter Burkert – İlkçağ Gizem Tapıları
Yunan Ve Roma Mitolojisi- Colette Estin

Bir önceki yazımız olan Eris | Yunan Mitolojisinde Fitne Tanrıçası başlıklı makalemizi de okumanızı öneririz.