Homeros Kimdir? İlyada ve Odysseia Destanları

Warning: count(): Parameter must be an array or an object that implements Countable in /home/termalkaplicalar/mitolojiktanrilar.com/wp-content/plugins/onceki-yazi-linki/onceki_yazi_linki.php on line 56

Homeros antik dünyanın en büyük şairi olarak kabul edilir. Bu kabulün nedeni İlyada ve Odysseia destanlarının tarafından yazıldığının ya da derlendiğinin düşüncesidir.

Homeros’un doğum tarihi hakkında net bir bilgiye sahip olmasak da bazı tarihçilere göre M.Ö.  8. yüzyıl civarlarında, başta Smyrna (İzmir) olmak üzere yedi farklı yerde doğmuş olabileceği düşünülüyor. Bu yedi yerin, Smyrna, Sakız Adası, Kolophon, Argos, Atina, Rodos ve Salamis Adası olabileceği tahmin ediliyor.

Homeros üzerine yazılan devasa literatür tarandığında yaşadığı düşünülen dönemde birçok filozofu etkilediği ve birçok filozoftan da etkilendiği tahmin ediliyor. Antik medeniyetlerde genellikle pagan inanışların yaygın olduğu bugüne kadar yapılmış ve yapılmakta olan araştırmalarla yadsınamaz biçimde göz önünde olmakla birlikte, Homeros’un Antik Yunan pagan anlayışının tanrılarını eserleriyle rasyonalize ederek ortaya koyması onu tarih bakımından en önemli yazar ya da şair olarak anmamızın en büyük nedenlerinden biri haline geliyor.

Homeros, uzun yıllar boyunca İlyada ve Odysseia eserleri ezberlenen, felsefenin ortaya çıkışından sonra ise sorgulanmaya başlanarak önemi anlaşılmış olan bir şairdir. Bu iki destanda Homeros siyasetten coğrafyaya, tarihten edebiyata, felsefeden din ve ahlak disiplinlerine kadar birçok meseleyi ele almış ve aktarmıştır. Bu yüzden bazı kaynaklara göre Tarihin Babası olarak da anılır.

Bir rivayete göre Büyük İskender’in Homeros okuyarak büyük askeri becerilere sahip olduğu ve yastığının altında İlyada Destanıyla uyuduğu söylenir. Şairin eserleriyle birçok farklı disiplini aktarması onun hakkında ilk filozof, ilk coğrafya bilimci ve benzeri iddiaları da ortaya koyar. Bütün bu iddiaların temel nedeni Homeros’un isminin her türlü bilgi kaynağı alanında görülmesinden ileri gelir.

Bazı kaynaklar Homeros’un kör olduğundan bahseder. Fakat destanlarındaki betimlemelerin canlılığı göz önüne alındığında ya bir zamanlar görüp sonradan görme yetisinin kaybolduğu ya da kör olmadığı düşünülmektedir.

Homeros hakkında edinilen birçok bilgi tartışmalıdır. Bazı tarihçilere göre onunla alakalı bilgilerin bu kadar tartışmalı olması kendisinin var olup olmadığı tartışmasını da doğurmaktadır.

Homeros’un Eserleri

Adı bilinen ya da Homeros’un şahsına atfedilen birçok eser vardır. Örneğin Homeric Hymns (Homerik Şarkılar/İlahiler) ve genel adlarına Destan Çevresi denilen birkaç eseri olduğu bilinmektedir. Ayrıca Platon ve Aristoteles’in Margites isminde bir eserin Homeros’a ait olduğunu iddia ettikleri de söylenmektedir.

Bu nedenle Margites de Homeros’a atfedilir. Bütün bunların yanında Homeros denilince akla İlyada ve Odysseia destanları gelmektedir. Şairin en çok bilinen ve okunan eserleri bu destanlardır. Bizler bugün Yunan Mitolojisinin en saf halini bu eserlerden almaktayız.

Homeros İlyada ve Odysseia

İlyada Odysseia’dan önce gelmekle birlikte her ikisi de 24 bölümden oluşan destanlardır. İlyada Akhalılar ile Troyalılar arasında geçen savaşı anlatırken Odysseia bu savaşta yer alan bir kahramanın başından geçenleri anlatmaktadır.

İlyada bildiğimiz haliyle Olympos Dağı ve Tanrılarını ele alır. Homeros’un bu açıdan Antik Yunanlılara Tanrılarını anlattığı, öğrettiği, aktardığı düşünülmektedir. Aynı zamanda İlyada destanı hepimizin bildiği “Truva Atı” mitini de barındırır. Troyalılar ve Akhalılar arasında geçen ve 10 yıl süren Truva Savaşı büyük bir mücadeleyle sürer. Bu mücadelenin kaybedileceği düşünülürken insanların en zekisi olan Odysseus tahtadan kocaman bir at yapıp askerlerini o atın içine yerleştirir ve düşmana hediye eder. Böylelikle savaş kazanılır.

Truva Savaşı’ndan sonra İtaka Kralı Odysseus’un olağanüstü serüveni işlenir Odysseia’da. Odysseus insanların en kurnazı ve en sivri dillisidir. Savaş dönüşü yolda karşılaştığı fırtına yüzünden deniz tanrısı Poseidon’la savaşan Odysseus tanrılar tarafından lanetlenir ve evinin yolunu bulamaz. 10 yıl boyunca Ege Denizinin o kıyısından bu kıyısına savrulur. 10 yıl boyunca Ege Denizinde tek gözlü devler, sesini duyan denizcileri etkisi altına alan Sirenler ve daha nice mitolojik yaratıkla savaştıktan sonra evinin yolunu bulan Odysseus eve döndüğünde karısının bir başkasıyla evlenmek için düğün hazırlıkları yaptığını görür. Yarışmalar yapılır, yarışmayı kazanan kraliçeyle evlenecektir ve Odysseus birçok kere kılık değiştirerek koca adaylarını arenada tek tek öldürüp karısıyla tekrar evlenir. Böylelikle hem karısına hem de tahtına yeniden kavuşur.

Antik Yunanlıların mitostan logosa yani inanıştan aklı daha fazla kullanmaya başladıkları döneme geçişte Homeros’un bu iki eserinin etkisi büyüktür. Bazı filozoflara göre Homeros bu destanları “alegorik” yöntemle yazmıştır. Alegori Yunanca “öteki” anlamına gelen sözcüktür. Alegorik şiirler içlerinde ilk bakışın ötesinde anlam barındıran şiirlerdir. Bu nedenle İlyada ve Odysseia’nın alegorisinin anlaşılması Antik Yunanda da akıl çağının önünü açmıştır.

Homeros destanlarıyla kendi döneminde ve bu dönemde de Antik Yunan’ın kültürünün anlaşılmasında büyük öneme sahiptir. İlyada ve Odysseia’nın edebiyat tarihi açısından önemi ise çok fazla tasvir kullanılmış olması ve yalın dili bakımından önemlidir. Antik Yunanda verilen çoğu eser ya diyalog ya da şiir şeklinde yazılmıştır. İlyada ve Odysseia destanlarının bir bakıma birer manzum şiir olduğu söylenebilir. Çünkü yalnız şiire değil öykücülüğe de oldukça olumlu etkileri vardır.

Kaynaklar;
The myths and legends of ancient greece and rome – E.M. berens
Walter Burkert – İlkçağ Gizem Tapıları
Yunan Ve Roma Mitolojisi- Colette Estin
Yunan Mitleri Tanrılar, Kahramanlar, Söylenceler – Robert Graves

Bir önceki yazımız olan Paean | Yunan Mitolojisinde Doktor Tanrı başlıklı makalemizi de okumanızı öneririz.