Horus Kimdir? | Horus’un Gözü Ne Demek?

Horus eski Mısır mitoloji tarihinde Neopolitik döneme kadar tapınılan en köklü ve eski, önemli ve değerli tanrılardan biri olmuştur. Buna birde Horus’un keskin bakışları eklenmelidir.

Horus Kimdir?

Horus Mısır mitoloji tarihinde Gök tanrısı olarak bilinmektedir. Babası Osiris ve annesi de İsis’tir. Horus için yapılan tasvirler incelendiğinde Horus’un İsis’in kucağında olduğu görülmektedir. Bazı betimlemelerde ise İsis’in kucağında bir firavun olmaktadır, bunun sebebi ise firavunların yeryüzü üzerinde Horus’un temsil ettiğine inanmaları olmuştur.

Bunların haricinde genel olarak şahin başı ile betimlenmiştir. Dönem içerisinde yaşamış olan firavunlar kendilerini Horus’u yeryüzü üzerinde ki temsilcisi olarak görmüşlerdir. Bu durum Horus’u Mısır mitoloji tarihinin belki de en önemli tanrısı olmasını sağlamıştır. Firavunlar için Horus o kadar önemli ve değerliydi ki Horus’un ismini kendi isimlerinden biri olarak almışlardır.

Firavunlar sadece Horus değil yeryüzü tanrısı olarak nitelendirilen tanrı Ra’ya da aynı değeri ve saygıyı göstermiş ve onun sıkı bir şekilde takipçisi olmuşlardır. Bu durumdan dolayı tanrı Horus güneş ile ilişkilendirilip betimlenmiştir. Güneş tanrısı olmasının yanı sıra Mısır mitoloji tarihinde oldukça önemli bir yere sahip olan tanrının da oğludur. Osiris’in oğlu olarak dünyaya gelmiştir. Mısır’da yer almış olan ve farklı farklı ortaya çıkan Horus varyasyonları konusunda ki problemi çözmek için minimum on beş farklı Horus şekli kullanılmıştır.

Kullanılmış olan bu formlar Horus’un soy ağacına sıkı sıkıya bağlı olacak şekilde güneş ve Osiris başlığı ile iki yarı kategoriye ayrılmıştır. Eğer ki İsis’in oğlu olarak dünyaya geldiyse Horus o halde Osiris’in tipinde olacağı rivayet edilir yok bu kabul edilmiyorsa o halde güneş tipinde olduğunu kabul etmişlerdir.

Osiris’in Ölümü

Osiris kendi dönemi içerisinde çok sevilen ve değer verilen bir lider olmuştur. Tüm halk refah seviyesinde huzur içinde yaşamışlardır. Her şey ve herkes tarafından bu kadar sevilen kral kardeşi tarafından çok kıskanılmıştır. Osiris nasıl ki iyiliğin temsilcisi ise kardeşi Seth de kötülüğün temsilcisi olmuştur. Her geçen gün halkın gözünde giderek güçlenen Osiris için kötülük tanrısı olan Seth bir plan yapmaya başlamıştır.

Bir Etiyopyalı kraliçe ve yetmiş iki yandaşı ile birlikte bir araya gelmiş ve büyük bir komplo düzenleyip plan yapmışlardır. Seth planını devreye sokmuş ancak bu aşamada kardeşi Osiris’in hiçbir şey anlamaması için de derin bir çaba sarf etmiştir.

Seth kardeşinin bedenini gizlice ölçerek o ölçülere göre bir sandık ya da tabut yaptırmıştır. Bu sandık, tabut benzeri olan şeyi elmaslar zümrütler ve en değerli taşlarla döşetmiş göz alıcı bir hale getirmiştir. Tabutun adeta değerli taşlardan ışıl ışıl parladığı söylenmektedir. Seth kardeşi Osiris’i öldürmek için büyük bir şölen düzenlemiştir. Etiyopya kraliçesi ve komplo düzenlediği yetmiş iki kişi de şölende hazır bulunmuştur. Eğlence başlamış herkes alkolün etkisi ile doyasıya eğlenmiştir. Eğlencenin doruğa ulaştığı bir anda Seth sandığı şölenin ortasına getirilmesini emretmiş ve bu göz alıcı sandığın içerisine kim sığarsa ona hediye edeceğini söylemiştir.

Sandığın olağan üstü güzelliğinden salonda ki herkes adeta büyülenmiştir. Daha sonrasında şölende ki konuklar sıra ile sandığın içine girip denemeye başlamıştır. Sıra tanrı Osiris’e gelmiş ve tam onun ölçüleri ile yapıldığından dolayı çok kolay bir şekilde sandığın içerisine girmiş ve girdiği anda Seth sandığın kapağını kapatmış ve sıkıca her yerinden çivilemiştir.

Aldığı önlemlerin yeterli gelmediğini düşündüğünden birde sandığın her yerine kurşun eritmiştir Seth. Osiris’i sandığa kapatıp uzun süredir hayalini kurduğu şeyi gerçekleştirmiş olmanın sevinci ile hareket etmiş ve hiç oyalanıp vakit kaybetmeden sandığı Nil nehrine götürmüştür. Nil Nehrinin derinliklerine bırakılan sandığın suyun yüzeyinde denize doğru gidişini büyük bir haz alarak izlemişlerdir.

Osiris’in Dirilişi ve Horus’un Doğumu

Osiris hayatının ve saltanatının yirmi sekizinci yılında bu büyük olayı yaşamıştır. Osiris’in eşi İsis bu olayı öğrendiğinde resmen yıkılmıştır. Saçlarında ki bukleleri kesmiş ağlamaktan gözlerinin her yeri şişmiştir. Günlerce aylarca mateme bürünüp yas tutmuştur. Günlerce hiçbir amacı olmadan dolaşıp eşi Osiris’i aramıştır. Ve bir gün amacına ulaşmış Osiris’i karşısında ölü bedeni ile bulmuştur. O an ne yapacağını bilemeyen İsis bir büyü ile eşini kısa süreliğine de olsa geri döndürmeye karar vermiştir.

Yaptığı büyü ile Osiris’i geri döndürmüş ve ondan hamile kalmak için bir ilişkiye girmiştir. İşte bu büyü ile gerçekleşen ilişkiden oğlu Horus dünyaya gelmiştir. Mısır’ın kaderini değiştirecek olan tanrı olarak tarihte ki yerini almıştır.

Horus dünyaya geldikten sonra yüzen ada olan Chemmis’te oğlunu diğer tanrıların yardımıyla büyütmüştür. Horus,  Seth hayattayken büyük tehlikededir ancak annesi İsis onu büyü ile her türlü tehlikeden korumu ve amcasının onu bulmasına engel olmuştur. Horus çocukluğunda Harpokrates ismi ile bilinmektedir ve İsis tarafından büyütülüp emzirilen bebek olarak tasvir edilmektedir.

Harpokrates Kimdir?

İlerleyen zaman içerisinde yeni doğan güneş ile ilişkilendirilmiş ve betimlenmiştir. Harpokrates’in saçları bukle bukle ve başparmağı ağzında emerken de resmedildiği betimlemeleri bulunmaktadır. Bir diğer betimlemede ise Horus bir timsahın üzerine geçmiş ayakta poz vermiş bu görüntü ile gücünü sergilediği söylenilmektedir, timsahın üzerine geçerken de bir eline akrebi diğer eline de yılanı tuttuğu görülmektedir.

Ufukta ki Horus anlamına gelen Harmakhis doğan güneş ile ilişkilendirilmiştir. Yeniden dirilişin ve sonsuza dek devam eden hayatın sembolü olan Khepera ile bilinmiştir. Giza platosunda yer alan büyük sfenks Horus’un görünümünü yansıtmaktadır.

Haroeris bu dönemde yukarı Mısır’ın yönetici tanrısıdır. Hathor’un oğlu olarak ya da kocası olarak bazı metinlerde geçmektedir. Osiris ve Seth’in erkek kardeşidir. Seth’in ülkesi olan aşağı Mısır’ı fethetmiş ve iki krallığı da hakimiyeti altına alıp birleştirmiştir.

Horus’un Ailesi

Yetişkin olan Horus’un çok sayıda eşi ve çocuğu olmuştur. Dört erkek çocuğunun İsis’ten olduğu düşünülmektedir. Bu dört çocuğun ismi Duametef, Hapi, İmsety, Qebehseef’tir. Lotus çiçeğinmden dünyaya gelmişler ve yeniden yaratılış ile ilişkisi olan güneş tanrılarıdır. Nun suyunu yeryüzü tanrısı olan Ra’nın emri yeniden getirmişlerdir. Anubis’in onlara cenaze törenleri için mumyalamayı ve Osiris’i ve ölen tüm erkeklerin gömülmesi ödevlerini verdiğine inanılmıştır.

Horus daha sonrasında ise dört ana yönün koruyucusu ilan etmiştir onları. Ma’at’ın ölü kişileri yargılaması esnasında lotus çiçeğinin üzerine oturup en ön sırada Osiris’in önünde yer almışlardır. Ölünün iç organlarında ki koruyuculuğu da üstlenmişlerdir.

Horus ismi Yunan diline dayanmaktadır, Mısır dilinde ki esas ismi Hor’dur. Mısır mitoloji eserlerinde Horus genellikle şahin kafası ile ya da atmaca kanatları olan bir yıldız diski ile betimlenmiştir. Çocukluk döneminde ki tasvirlerinde yırtıcı olan tüm kuşların o keskin bakışları ile çizilmiştir.

Horus’un simgeleri genellikle ilahi yasaların kişide vicdan tarzının belirlenmesini betimlemiştir. Horus’un şahin kafası ve keskin bakışları ile çizilmesinde ki en büyük etken Horus’un hiçbir detayı ve hareketi gözünden kaçırmayan bir tanrı oluşunu yani vicdanından hiçbir şeyin kaçmayacağını simgelemektedir. Daha doğrusu insanın iç hayatında ki iyi ve kötü niyetini günlük hayatında ki izleyen ve gözden kaçırmayan, merhameti olmayan yargıcın keskin bakışlarını yansıtmaktadır.

Bu durum yasaların kıl kadar ince bir durumda dahi asla şaşmadığını göstermiştir. Çünkü öteki alemde hesap verme korkusu vardır. Bundan dolayı her şey şeffaf adaletli ve açık olmuştur. Horus’un üzerinde bu kadar ağır bir yük bulunmaktadır.

Horus’un Gözü

Günün yirmi dört saati gözleri açık olarak insanları izleyip yasaların doğru bir şekilde işlemesini sağlamak bunun yanında birde en büyük düşmanı olan Seth’e karşı hazırlık olmak Horus kolay bir şey olmamıştır. Bu yüzden Horus’un gözleri güneş ve ay olarak betimlenmiştir. Nasıl ki güneş ve ay peş peşe gelerek insanların üzerinden ışığını eksik etmez ise Horus’un gözleri de tam olarak bu şekilde bakışları ile insanların üzerinde olmuştur.

Mısır mitoloji tarihini anlatan yapıtlarda metinlerde tanrı Horus için Sirius’un içinde yer alan Horus olarak bahsedilmektedir. Horus’un dünya üzerinde ki insanlığa Sirius’tan gelen etki ve tesir eden biri olduğunu ve kaynağının ise Osiris olduğu bilinmektedir.

Horus’un gözü 1904 senesinde Horus Çağı ismi verilen bir dönemin başladığı düşünülen Telema isimli tarikatın üyesi olan Telemitler tarafından da kullanılmıştır. Gözü genel olarak ateşin bir sembolü olarak, üçgen içerisinde yer almış şekilde tasvir edilir. Bazen de ters olarak tasvir edilmiştir. Horus’un gözü kendi döneminden günümüze kadar yaşayan topluluklar üzerinden büyük bir etkiye sahip olmuştur.

Bir önceki yazımız olan İsis Kimdir? | Mısır Mitolojisinde Ana Tanrıça başlıklı makalemizde isis kimdir, isis mısır ve isis mısır mitolojisi hakkında bilgiler verilmektedir.