Mısır Mitolojisi ve Mısır Tanrıları

Warning: count(): Parameter must be an array or an object that implements Countable in /home/termalkaplicalar/mitolojiktanrilar.com/wp-content/plugins/onceki-yazi-linki/onceki_yazi_linki.php on line 56

Mısır mitolojisi ve mısır tanrıları günümüzde halen merak edilen ve anlaşılması zor olan konulardan birisi olmuştur. Mısır mitoloji anlamında birden fazla uygarlık üzerinde iz bırakmış ve dünya kültürüne katkı sağlamıştır. Eski mısır mitolojisi arkeolojik kazılardan elde edilen bilgilere göre günümüzden altı bin yıl öncesine dayanmaktadır. Mısır mitolojisi hakkında bilgi edinmek için arkeolojik kazılar halen devam etmektedir. Bu yazımızda mısır mitolojisi kısaca anlatılmaya çalışılacaktır.

Mısır Mitolojisi Nedir?

Mısır mitolojisi kökeni M.Ö. 4000 (Tahmin edilen) yılına dayanan ve Ptolemaios Hanedanı’nın son hükümdarı olan Kleopatra VII’nin ölümü (M.Ö. 30) ile sonlanan, antik mısırlıların kültür ve yaşam tarzını oluşturan bir inanç sistemidir. Antik mısırda mitoloji dünyanın yaradılışı, antik mısır tanrılarının dünyayı nasıl yönettiği ve yaşamın anlamı hakkında hikayelerin nesilden nesile aktırılması yoluyla ortaya çıkmıştır.

Mısır dini ticaret yolu ile diğer kültür ve toplumları etkilemiş, özellikle İpek Yolu’nun (M.Ö.) açılmasından sonra İskenderiye’nin ticaret merkezi olması nedeniyle büyük bir alana yayılmıştır. Mısır mitolojisinin diğer toplumlar için en önemli noktası ölümden sonra yaşam olduğu kavramını geliştirmesidir. Mısır mitolojisine göre ölümden sonra Misir tanrilari yardımıyla tekrar yaşama dönüleceğine inanılmıştır. Bu yanı ile de reenkarnasyon kavramının ilk çıkış noktasıdır.

Antik yunan düşünürleri Plato ve Pisagor’un da antik mısır mitolojisinde reenkarnasyon inancından etkilendiği bilinmektedir. Yunan mitolojisi ve Roma mitolojisi de mısır mitolojisinden etkiler taşımaktadır.

Mısır mitolojisi insanın yaratılışı ve sonrasını sonsuz bir yolculuğun çok küçük bir parçası olarak değerlendirmiştir. Buna göre yaradılış ve yaşam mısır panteonunda bulunan ve doğaüstü güçlere sahip tanrıların yönetimindedir.

Mısır mitolojisine göre insanın yaradılışı ve tüm amacı ebedi yaşama ulaşmaktır. Ancak dünyadaki yaşam mısır mitolojisine göre ebedi yaşamın ve sonsuz yolcuğun da bir parçasıdır. Bu inanca sahip bir kişi sonsuza uzanan yolculuğunu güzel geçirmek istiyorsa dünyadaki hayatını da güzel geçirmelidir.

Mısır Mitolojisi İnsanın Yaratılışı

Mısır mitolojisinde insanın yaratılışı karanlık ve kaos ile başladı. Mısır mitolojisine evrenin başlangıcında yalnızca sudan oluşan bir boşluk ve yaradılış anını bekleyen büyü tanrısı Heka vardı. Bu sulu boşluktan üzerinde Tanrı Atum’un (bazı mitlerde Phat’ın) bulunduğu ve ben-ben olarak bilinen bir tepe yükseldi. Tanrı Atum bu boşluğa bakarak yalnızlığı hisseti ve kendi gölgesi ile çiftleşerek iki çocuk doğurdu. Bu çocuklar Atum’un tükürdüğü hava tanrısı Shu ve Atum’un kustuğu nem tanrısı Tefnut olarak isimlendirildi. Shu dünyanın işleyiş prensiplerini düzenlerken, Tefnu dünyanın kurallarını koydu.

Tefnut ve Shu babalarını ben-ben tepesinde bırakarak dünyayı kurmak için yola çıktı. Yıllar geçtikçe çocukları geri dönmediği için endişelenen Tanrı Atum gözünü çıkarıp çocuklarını araması için dünyaya gönderdi. Bu sırada kör bir şekilde tepede çocuklarını bekledi.

Bir zaman sonra Shu ve Tefnut babalarının gözü olan ve daha sonraları “Ra’nın Gözü” veya “Her şeyi gören göz” bilinen göz ile karanlığa geri döndü. Tanrı Atum evlatlarının döndüğü için sevinç gözyaşları döktü ve bu yaşlar ben-ben tepesinin verimli topraklarını düştü. Tanrı Atum’un düşen gözyaşlarından kadınlar ve erkekler ortaya çıkmış oldu.

Okumuş olduğumuz paragrafta ayrıca “Ra’nın gözü ne demek” veya ”Ra’nın gözü ne anlama geliyor? ”sorularının da cevabı verilmiş oluyor.

Mısır mitolojisine göre yaratılan insanların yaşayacak bir yeri yoktu. Bu nedenle Tanrı Shu ve Tefnut çiftleşerek Geb (yeryüzü) ve Nut’u (gökyüzü) ortaya çıkardı. Nut ve Geb kardeş olsalar da birbirlerine aşık oldular ancak bu durum Tanrı Atum’un hoşuna gitmedi ve onları sonsuza dek ayırdı. Buna göre Geb yeryüzünde sevgilisi ve kardeşi Nut ise gökyüzünde olacak ve asla kavuşamayacaklardı. Fakat Nut Geb’ten hamile kalmıştı ve bunun sonucunda eski mısır tanrıları olarak bilinen Osiris, Isis, Seth, Nephthys ve Horus’u doğurdu. Bu eski mısır tanrıları içerisinde Osiris mantığı ile öne çıktı ve Atum tarafından Dünya’yı yönetmek için gönderildi.

Osiris ve Seth’in Hikayesi

Osiris karısı ve karşı olan Isis ile Dünya’yı güzel şekilde yönetti. En verimli toprakların nerede olacağı, suların ve nehirlerin nereden akacağı, ağaçların nerede büyüyeceklerine karar verdiler. Nil nehri ile Mısır topraklarını mükemmele yakın bir şekilde yarattılar.

Osiris ve Isis herşeyi Ma’at (uyum yasaları) olarak bilinen düzene göre yaratarak babaları ve kardeşlerini onurlandırdılar. Ancak kardeşleri Set onların bu ihtişamını ve güçlerini kıskandı. Osiris’in gizlice ölçülerine alan Set, ona tam uyacak ve içinden çıkamayacağı bir sandık yaptırdı. Sandık tamamlandığında Tanrı Set, Orisis ve beraberindeki 72 kişinin katılacağı bir yemek düzenledi. Yemeğin sonunda onur konuğu olarak davet ettiği kardeşi Osiris’e yaptırdığı sandığı hediye etti. Osiris bir art niyet aramadan kendisi için yaptırılan bu tabuta girdi ve kıskanç kardeşi Set tabutun kapağını sıkıca kapattı. Daha sonra tüm Dünya’ya kardeşinin öldüğü ve artık kendisinin hükümdar olduğunu ilan etti.

Isis kocasının öldüğüne asla inanmadı ve onu aramaya başladı. Uzun arayışlarının sonunda kocası Osiris’i Byblos’ta bir ağacın gövdesi içerisinde buldu. Isis yerel halktan tabutu çıkarması için yardım istedi. Byblos haklı Tanrıça Isis’e yardım etti ve Isis onları bu davranışlarından ötürü kutsadı. Osiris’in tabutunu yanına alan Isis Mısır’a geri döndü. Kocasını hayata döndürecek olan ilacı yapmak için gereken şifalı otları toplaması gerekiyordu. Bu nedenle tabutun başına kız kardeşi Nephthys’i bırakarak yola koyuldu.

Osiris’in Dirilişi

Bu esnada Tanrı Seth, Isis’in güçlü bir tanrı olduğunu ve Osiris’i bularak tekrar diriltebileceğini düşünüyordu. Bu nedenle Isis’in nerede olduğunu takip ediyordu ancak Isis şifalı otları aramaya gittiğinde onu bulamadı. Seth kardeşi Nephthys’e Isis’in nerede olduğunu sordu ve aldığı cevabın bir yalan olduğunu anladı. Bunun karşılığında Osiris’in tabutunu buldu ve paramparça etti, kardeşinin cesedini alarak 42 parçaya böldü (bazı kaynaklarda 10 parçadır) ve Mısır’ın her bir yanına dağıttı. Böylece Isis’in kocasının cesedini asla bulmayacağından emin olarak sarayına geri döndü.

Isis geri döndüğünde kocasının parçalanmış tabutunu buldu ve dizlerinin üzerine çökerek ağladı. Isis’e ihanet ettiğini hisseden Nephthys ona Osiris’in parçalarını bulmak konusunda yardım teklif etti. Böylece iki kız kardeş Osiris’in parçalarını aramaya başladılar. Kız kardeşler tanrı Osiris’in her bir parçasını bulduktan sonra onları gömerek bir tapınak inşa ettiler böylece Mısır 42 eyalete bölünmüş oldu.

Isis ve kız kardeş Nephthys Oriris’in tüm parçalarını bulmuştu ancak penisi bir balık tarafından yenildiği için bulunamadı. Isis kocası için yeni bir penis yarattı ve onun ilişkiye girdi. Bu ilişki sonucunda hamile kalarak Tanrı Horus’u doğurdu. Osiris sonunda hayata tekrar dönmüştü ancak penisi eksik olduğundan eski gücüne sahip değildi. Bu nedenle yeraltına, yani ölüler dünyasına inerek oranın başyargıcı ve hükümdarı oldu.

Tanrı Horus (bazı kaynaklarda Osiris’in genç kardeşi olarak geçer) amcası Seth’ten gizlice büyütüldü. Yaş aldıktan ve bir yetişkin olduktan sonra krallığın hükümdarlığı ve babasının öcünü almak için amcasına meydan okudu. Seksen yıl sürecek olan savaşın ardından Seth yenildi ve çöllere sürgüne yollandı. Genç Tanrı Horus, annesi Isis ve teyzesi Nephthys ile hükümdarlığın başına geçerek Mısır topraklarına tekrar denge getirdi.

Yüzlerce birbirinden farklı kaynak olsa da bu konu hakkındaki en yayın iki senaryo şu şekildedir; ilk senaryoya göre savaş sonrasında Horus ve Seth Mısır topraklarını bölüşmüştür. İkinci senaryoda ise Horus amcası Seth’i malum ederek sürgüne yollamıştır.

Mısır Mitolojisinde Uyum

Mısır mitoloji hakkında mitler çok çeşitli olsa da, hepsinde ortak bir kural olan “uyum yasası” ortaktır. Antik Mısır mitolojisinin kökeni çok eskiye dayandığından ilk başta sözlü yollar ile aktarımı sağlanmıştır. Ancak efsaneler hangi tarihte anlatılırsa anlatısın, anlatıcılar Ma’at olarak bilinen uyum yasasına sağdık kalmıştır.

Mısır mitolojisinde insanlar evrendeki her şeyin sonsuz bir denge içerisinde olduğunu düşünüyor ve kendilerinin de evrenin parçası olduklarından bu uyum yasasına uygun şekilde davranıyorlardı. Mısır mitolojisinde Ma’at yaşam öncesi ve sorası tüm zamanları kapsıyor olmakla beraber Heka bu işleyişin devamlılığını sağlayan sihirli güçtür. Ayrıca Mısır inancına göre öbür dünyaya geçiş yalnızca Heka’nın sayesinde oluyordu. Bu nedenle evrenin dengesi mısır mitolojisinde Heka ile özdeşlemiştir.

Mısır Mitolojisinde Ölüm

Mısır mitolojinde ölüm gerçekleştiğinde bedenden ayrılan ruh Hakikat Salonu’nda yargılanmak üzere Osiris’in huzuruna çıkıyordu. Bu duruşmada ölen kişinin kalbinin Ma’at’ı temsil eden bir tüy ile kıyaslanıyordu. Merhumun kalbi altın bir teraziye konuyor ve karşısına bu tüy konuluyordu. Eğer ölen kişinin kalbi tüyden daha hafif bulunursa ebedi mutluğun kaynağı olarak görülen mahsul tarlalarına geçişine izin veriliyordu. Fakat kalp daha ağır gelirse canavar Ammut tarafından yeniliyor ve ruhu yok oluyordu. Antik Mısırda inanç bu şekilde eski anlatılara dayanmaktaydı.

Mısır mitolojisinde cehennem günümüzdeki cehennem kavramı karşılamamaktadır. Tek tanrılı dinlerde görülen bu kavramın mısır mitolojisindeki karşılığı yeraltı dünyasıdır. Antik Mısır’da insanlar karanlık ve sonsuzlukta yok olmaktan korkmuşlardır. Onlar için yeraltı dünyası veya ruhlarının işkence çekeceği bir yer bile sonsuz yolculukları esnasında tamamen yok olmalarından iyidir. Antik mısırlıların en büyük korkusu sonsuz yolculuklarından ayrılmak olmuştur.

Mısır mitolojisinde daha sonraları cehennem kavramı gelişmiş olsa da bu evrensel olarak kabul edilmemiştir. Antik Mısır dini yaşamanın sevincini ve ebedi yaşamın güzelliğini yansıtır. Antik Mısırlıların sonsuz yaşama inanmaları nedeni ile günümüze kadar ulaşan birçok şahane eser yapılmıştır. Bu nedenle antik mısır mitolojisinin dünya kültürüne yapmış olduğu katkı bir hayli büyüktür.

Mısır Tanrıları (En Önemli Tanrılar)

Antik Mısır Tanrıları genellik dünyanın çeşitli yönlerini temsil etmekteydiler. Örnek olarak Mısır Tanrısı Ra güneş tanrısıyken, Mısır Tanrısı Nut gökyüzü tanrısıydı. Yine de mısır mitolojisinden tanrıların detaylı özellikleri tam olarak tanımlanmadı. Mısır mitolojisinde tanrılar genel olarak iyilikseverlerdi fakat güvenilir değillerdi. Bazı tanrıları yatıştırmak için yapılması gereken bir takım şeyler gerekiyordu. Neith, Sekhmet ve Mut gibi bazı tanrıların değişken karakterleri vardı. Örneğin Tanrı Seth kardeşi Osiris’i öldürerek kötülüğü somutlaştırmıştı.

Mısır Tanrıları arasında en ünlü olanlar şunlardır:

• Ra: Güneş tanrısı. Tüm tanrılarının babası olarak kabul edilirdi.
• Osiris: Ölüm, diriliş ve yeniden doğuşun tanrısı.
• Isis: Doğum ve büyücülük tanrıçası.
• Horus: Güneş tanrısı.
• Seth: Kötülük ve savaşın tanrısı.
• Thoth: Uygarlık ve öğrenmenin tanrısı.
• Anubis: Ölüm ve mezarlıkların tanrısı.
• Hathor: Güzellik, cömertlik ve sevgi tanrıçası.
• Bastet: Kedilerin ve kadınların tanrıçası.

Mısır‘da, tanrıların ve diğer kutsal varlıkların çokluğu, Mısır felsefesinin önemli bir parçasını oluşturur. Tanrılar, değişik kültürlerde çok çeşitlilik gösterir ve varlıklarının her biri farklı nitelikler gösterir.

Mısır tanrılarına tapınılan tapınaklar, Mısır tarihi boyunca Mısır tarafından inşa edilmiştir. Bu tapınaklar, her biri kendi tanrılarının özel gücünü kutlamak için tasarlanmış ve inşa edilmiştir. Bazıları, tek başına bir tanrıya veya bir grup tanrıya ithaf edilmiştir. Örneğin, Güney Mısır‘da bulunan Karnak Tapınağı, Amon, Mut ve Khonsu için inşa edilmiştir. Bu tapınak, Karnak Güneş Tapınağı, Karnak Karnaval Tapınağı ve Karnak Şapela Tapınağı gibi daha küçük tapınakları da içeriyordu.

Luxor Tapınağı ise tek tanrı Amon için tasarlanmıştır. Bu tapınak, Mısır‘ın en büyük ve en önemli tapınaklarından biridir. İçerdiği pek çok odasında birçok heykel ve heykelleri bulunmaktadır. Luxor Tapınağı‘nın etrafındaki kaleler ve duvarlar, Mısır uygarlığından kalma güzel bir örnektir.

Son olarak, Karnak Karnaval Tapınağı, Karnak Şapela Tapınağı ve Abu Simbel Tapınağı da önemli tapınaklar arasındadır. Karnak Karnaval Tapınağı, Karnak Güneş Tapınağı‘nın bir parçasıdır ve Amon için kullanılmıştır. Abu Simbel Tapınağı ise Ramses II için tasarlanmış ve inşa edilmiştir.

Mısır Mitolojisindeki Tanrılar Neye Benziyor?

Mısır tanrıları görünüş olarak genellikle insan ve hayvan karışımından oluşuyordu. Tanrıların görüşündeki hayvan aslında o tanrının mizacı ile ilgili ipucu verebilirdi. Kızgın bir tanrı bir aslan olarak düşünülürken daha sakin bir tanrı kedi ile temsil edilebilirdi. Ancak genellikle tüm Mısır Tanrıları insan vücudunda ve hayvan başlı olarak tasvir edilmiştir. Buna karşılık bazı tasvirler kralları temsil etmek için kullanılırdı. Tıpkı Sfenks örneğinde olduğu gibi insan başına ve hayvan vücuduna sahip olarak tasvir edilirlerdi. Sfenkslerde aslan, kartal, koç gibi bir çok hayvan kullanılmıştır.

Mısır mitolojisinde bazı tanrılar ise tamamen insan olarak temsil edilmiştir. Örneğin hava tanrısı Shu, yeryüzü tanrısı Geb, bereket tanrısı Min ve sanatkar Path insan olarak tasvir edilmiştir. Birden fazla hayvanın özelliğine sahip çok az tanrı bulunmaktaydı. Buna örnek olarak su aygırı ve timsahın vücut özelliklerine sahip olan tanrıça Taurt verilebilir.

Mısır mitolojisinde tanrılar ve tanrıçalar günümüzde halen merak uyandıran bir konudur. Mısır mitolojisi hakkında makale olarak yazılan bu yazının devamında kısaca en önemli mısır tanrıları anlatılmaya çalışılacaktır. Antik Mısır’da 400’ün üzerinde Tanrı bulunmaktadır.

Mısır Mitolojisinde İblisler

Mısır mitolojisinde iblisler insanlardan daha güçlü ancak tanrılardan daha güçsüz olan genellik kötü mizaçlı yaratıklardır. Mısır mitolojisine göre iblisler ölümsüzdür, doğaüstü güçlere sahiptir ve birden fazla mekanda aynı anda bulunabilirler. İblislere örnek olarak mısır mitolojisinde önemli bir figür olan ölülerin yutucusu unvanına sahip Ammut’u verebiliriz. Görevi daha önce de bahsedildiği üzere kalbi, hakikat tüyü karşısında ağır gelenlerin ruhlarını yutmaktır. Su ayrığı ve aslan gövdesine sahip, kafası timsah olan bir canavar olarak tasvir edilmiştir. Başka bir önemli iblis olan Apepis (Apophis) güneş tanrısının düşmanıdır ve devasa bir yılan olarak tasvir edilmiştir.

Nut, Shu ve Geb

NUT: Mısır tanrıları Osiris, Isis, Seth ve Nephythys’in annesidir. Genellikle insan vücudu ile temsil edilmiştir. Gökyüzünü simgeleyen uzun vücudunun uzuvlarının her biri yere basmaktadır. Nut her akşam batan güneşi (Ra) yutarken, sabah tekrar doğurur. Antik mısırda genel olarak tabutların iç kapaklarında ve tapınakların tavanlarında yer almaktadır.

Shu: Mısır mitolojisinde Shu, Tefnut’un kocası Nut ve Geb’in babasıdır. Shu Mısır mitolojisinde kuru havanın temsili olarak kullanılırken karısı Teftnut nemli havayı temsil etmektedir. Tüy şeklinde bir başlık takan adam olarak tasvir edilmiştir. Shu’nun temal görevi Tanrıça Nut’un bedenini gökyüzünde tutmak ve çökmesini engellemektir. Güneş ışığını Mısır tanrısı Ra’dan insanlara ulaştırdığı düşünülmüştür.

Geb: Mısır tanrıları Osiris, Isis, Seth ve Nephythys’in babasıdır. Eski Mısır Mitolojisinde doğurganlık ile ilgilidir. Ayrıca depremlerin Geb’in kahkahası olduğu düşünülmüştür. Eski Mısır metinlerinde gömülen ölülerin ruhlarını vücutlarına hapsettiğinden bahsedilmiştir.

Amun (Amun-Ra)

Amun aynı zamanda Amen, Amun, Ammon olarak da isimlendirilmektedir.
Tanrı Amun ilk olarak Thebes şehrinde popüler oldu daha sonra ünü tüm Mısır krallığına yayıldı. Theban Tanrısı Amun zamanla eski krallığın Güneş Tanrısı Ra ile birlikte anılmaya başlandı. Sonunda ismi Ra ile birleşerek Amun-Ra olarak anıldı.

Amun isminin anlamı “gizli olan” veya “biçimin gizemi” bilinir. Genellikle çift tüylü bir taç giyen adam olarak tasvir edilse de bazı eserlerde koç ve kaz olarak da tasvir edilmiştir. Bu nedenle gerçek görüşünü hakkında kesin bir kanı yoktur.

Karnak Amun-Ra’nın ana tapınağı olmasına rağmen ünü Mısır’ın dışına kadar ulaşmıştır. Başta Etiyopya, Nubia, Libya ve Flistin olmak üzere kendisine tapınılmıştır. Antik Yunanlılar Amun-Ra’nın, yunan mitolojisinde Zeus’un karşılığı olduğunu düşünmüştür.

Anubis (Ölülerin Koruyucu Tanrısı)

Mısır mitolojisinde Anubis çakal başlı bir insan veya tamamen çakal olarak tasvir edilir. Anubis’in babası Seth annesi ise Nephythys’tir. Mumyalama ve ölülerin korunması ile ilişkilendirilir. Antik Mısır’da Anubis’in ölüleri yargılanması için büyük salona götürdüğü düşünülürdü. Anubis ölülerin koruyucu tanrısı olarak bilinmektedir.

Bastet

Mısır mitolojisinde Bastet kedi kafalı bir kadın veya tamamen kedi olarak tasvir edilmiştir. Mısır mitolojisinin başlangıcında aslan kafalı bir intikam tanrısı olarak bilinirken zamanla kedi başlı zevk tanrıçasına dönüşmüştür. Bubatis kasabasında kendisine ait olan tapınaktaki tüm kediler mumyalanmıştır.

Bes

Mısır mitolojisinde Tanrı Bes diğer Tanrılardan farklı bir şekilde insan vücudu ile temsil edilmezdi. Bunun yerine çarpık bacaklı ve dili dışarıda olan bir cüce olarak tasvir edildi. Mısır mitolojisinde doğum tanrısı olarak bilinmesinin yanında, mutlu günlerin ve eğlencenin de Tanrısıydı. Tanrı Bes’in geceleri iblisleri kovaladığı ve insanları koruduğu düşünülürdü.

Hapi

Antik Mısır’da Hapi nehir Tanrısı olarak bilinmektedir. Mısır mitolojisinde başında deniz bitkileri olan göbekli ve büyük memeli bir erkek olarak tasvir edilmiştir.

Hathor

Mısır mitolojisinde Hathor Ra’nın kızıdır ve müziğin, sanatın, hoşnutluğun koruyucu tanrıçasıdır. Hathor Mısır mitolojisinde üç şekilde tasvir edilmiştir; inek kulaklı bir kadın olarak, inek kafatası giymiş bir kadın olarak ve tamamen inek olarak. İnek kafatası giyen bir kadın olarak yapılan betimlemesinde boynuzlarının arasında güneşi tutarken görülür. Hathor isminin anlamı “Horus’un evi” anlamına gelmektedir ve buradan anlaşılacağı üzere Tanrı Horus’un karısıdır. En bilinen tapına Dendera’dadır.

Mısır mitolojisine göre Hathor’un karanlık bir yönü bulunmaktadır. Mitolojiye göre tanrı Ra, Hathor’u insanların zayıflıklarını cezalandırması için göndermiştir. Fakat zaman geçtikçe Hathor’un döktüğü kan o kadar fazla olmuştur ki Tanrı Ra bu kararı verdiğine pişman olmuştur. Bu yüzden bir eğlence sırasında Hathor’un içtiği biraya adamotu karıştırarak onun sarhoş olmasını sağlamıştır. Böylece sarhoş olan Hathor kan dökmeye devam edememiştir.

Horus

Mısır Mitolojisinde Horus Osiris ve Isis’in oğlu ve Seth’in düşmanıdır. Bir şahin olarak veya şahin başlı bir adam olarak tasvir edilmiştir. Horus göklerin tanrısı ve kralların koruyucusudur. Antik Mısır’ın her bir köşesinde Horus’a tapınılırdı. Ayrıca babası Osiris’i öldüren Tanrı Seth’e verdiği savaşlar detaylı şekilde Mısır’da anlatılmıştır. Bu efsaneye göre Seth’i yenen Tanrı Horus Mısır’ın Kralı olmuştur.

Isis

Isis antik Mısır mitolojisinde çok önemli bir yere sahiptir. Osiris’in karısı ve Horus’un annesidir. Kocası Osiris’in parçaları toplayarak onu tekrar diriltmiştir. Bu nedenle sıklıkla cenazeler anılır ve ilk mumyanın kendisi tarafından yapıldığı düşünülürdü. Isis aynı zamanda antik Mısır’da kralların şifacı tanrıçası olarak bilinmektedir.

Tanrıça Isis başında bir taht ve bazen bebek Horus’u emzirirken tasvir edilmiştir. Bu durum antik Mısır’da “Tanrı’nın annesi” unvanı ile anılması ile alakalıdır. Isis ünü orta doğuya kadar yayılmıştır. Hatta Londra’da dahi kendisi adına inşa edilen bir tapınak bulunmaktadır.

Khepre

Khepri, Khepra, Khepera olarak da isimlendirilmiştir. Scarab böceği (bok böceği) olarak veya bok böceği başına sahip bir tanrı olarak tasvir edilmiştir. Mısır’da bok böceklerinin kutsal olmasının nedeni bu yüzdendir. Antik Mısırlılar gübre toplarının içinden çıkan bu böceklerin yaşam ile bir bağı olduklarına inanmışlardır.

Khepre Mısır mitolojisinde kendi kendini yaratan tanrılardan birisidir ve bu özellik mısır tanrıları arasında oldukça nadir görülür. Khepre isminin anlamı ise “var olan kişi” demektir. Yaradılış mitlerinde Tanrı Atum’un Kaos’un sularından çıkarken onun şeklini aldığı bilinmektedir. Antik Mısır’da Khepre’nin güneşi gökyüzünde yuvarladığı düşünülmekteydi.

Khnum

Antik Mısır mitolojisinde Khnum koç başlı bir adam olarak tasvir edilmiştir. Antik Mısır’da Tanrı Khunum’un Nil Nehri’nin kaynağını koruduğuna inanılmıştır. Ayrıca Sel Tanrısı olarak bilinen Khnum, çömlekçilik sanatının da tanrısıdır. Bazı tarihi eserlerde Nil Nehri’nin susuz kaldığı ve insanların Tanrı Khunum’dan yardım istediği belirtilmiştir.

Khonsu

 

Antik Mısır’da Khonsu, Khons, Khensu olarak da isimlendirilmiştir. Khonsu Amun ve Mut’un oğludur. Tanrı Khonsu şahin kafalı ve hilal üzerinde ay şekli bulunan şapka takan bir adam olarak tasvir edilmiştir. Bazı zamanlarda ise tıpkı ay tanrısı Thoth gibi bir babun olarak tasvir edilir. Antik Mısır’da Khonsu’nun kötü ruhları kovduğuna inanılmıştır. Ramses II Suriyeli dost bir kralın kızını iyileştirmek için kendisine Khonsu heykeli göndermiştir. Khonsu Tapınağı Karnak bölgesi içindedir.

Ma’at

Mısır mitolojisinde Ma’at evrendeki uyumu somutlaştıran doğruluk ve adalet tanrıçasıydı. Ma’at genellikle başında kuş tüyü bulunan bir kadın olarak veya yalnızca bir kuş tüyü şeklinde tasvir edilmiştir. Antik Mısır’da Ma’at’ın yıldızları düzenlediği düşünülmüştür. Ma’at Mısır halkının ahlakının ve adaletinin bir sembolüdür. Antik Mısır’da hukuk mahkemelerinden sorumlu vezirler Ma’at rahibi unvanını almıştır. Ma’at ölümden sonraki yaşamın da adaletidir. Kalbi Ma’at tüyünden ağır olan ruhların canavar Ammut tarafından yenileceği düşünülmüştür.

Montu

 

Mısır mitolojisinde Montu özellikle on birinci hanedanlık döneminde popüler olan savaş tanrısıdır. On ikici hanedanlık döneminde yerini Amun almıştır. Antik Mısır’da savaşçı kralların Montu’nun özelliklerini taşıdığına inanılmıştır.

Mut

Mısır mitolojisinde Mut Amun’un karısı, Khonsu’nun annesi ve Ra’nın kızlarından birisidir. Mısır mitolojisinde Akbaba Tanrıça olarak bilinir. Genellikle uzun parlak bir elbise ve akbaba şeklinde bir taca sahip kadın olarak tasvir edilir. Bazı mitlerde ise aslan başlı olarak betimlenmiştir. Tıpkı Isis ve Hathor gibi bazı figürlerde çocuk emziren bir kadın olarak tasvir edilmiştir.

Nephthys

Mısır mitolojisinde Nephthys Seth’in karısı, Isis’in kız kardeşi, Nut ve Geb’in kızıdır. Mısır hiyerogliflerinde başında sepet olan bir kadın olarak betimlenmiştir. Ayrıca “saray hanımı” veya “malikane hanımı” olarak da isimlendirilmiştir.

Nephythys ne kadar Seth’in karısı olsa da Osiris’in kocası tarafından öldürülmesine karşı çıkmış ve Isis’in Osiris’i dirilmesine yardım etmiştir. Nephthys genellikle tabutların kapaklarında kız kardeşi Isis ile birlikte yer almıştır.

Osiris

Mısır mitolojisinde Osiris Dünya’ya ilk şeklini veren tanrıdır. Antik Mısırlılar tarafından insanlara medeniyet getirdiği düşünülmüştür. Kardeşi Seth tarafından öldürülmüş, karısı Isis tarafından diriltilmiştir. Tekrar Dünya’ya geldikten sonra yer altı dünyasının yargıcı olmuştur.

Osiris genellikle kafasında Mısır’ın tacını bulunduran bir mumya olarak tasvir edilir. Bazı durumlarda ise koç başlı olarak tasvir edilmiştir. Osiris’in derisi mavidir, bu durum dirildikten sonra tekrar Dünya’ya gelmesini ve ölümü temsil eder.

Phat

Mısır mitolojisinde Phat gönülden geçen düşüncelerin dile dökülmesini sağlayan tanrıdır. Elleri sargılarından çıkan ve asa tutan bir mumya olarak tasvir edilmiştir. Kafası tamamen tıraşlanmıştır ve bir kep takar. Mısır mitolojisinde Phat genellikle zanaatkarlık ilişkilidir.

Ra

Mısır mitolojisinde yüce güneş tanrısı Ra mısır mitolojisinde kutsal yılan ile süslenmiş güneş tacı takan şahin başlı bir adam olarak tasvir edilmiştir. Ancak her gece yeraltı dünyasına girerken koç başlı olarak tasvir edilmiştir.

Tanrı Ra her gün güneşi doğurur ve batırır. Güneş teknesine binerek her gece yeraltı dünyasına seyahat eder. Mısır mitolojisinde etkisi en büyük olan tanrıdır. Daha sonraki dönemlerde birden fazla tanrı ile özdeşleştirilmiştir.

Mısır hükümdarları Ra’dan geldiklerini ve tanrı Ra’nın oğlu olduklarını iddia etmişlerdir. Ra’nın mitolojisinde kültü oldukça geniştir ve ana yerleşkesi Heliopolis’tedir.

Sobek

Mısır mitolojisinde Sobek timsahların tanrıdır. Sobek genellikle timsah kafalı bir adam olarak veya timsah olarak tasvir edilmiştir. Antik Mısır’da Sobek’ günümüzde halen ayakta olan Kom Ombo tapınağı atfedilmiştir. Bu tapınak halen timsah mumyaları mevcuttur.

Seth

Mısır mitolojisinde Tanrı Seth Setekh, Suty veya Sutekh olarak da isimlendirilmiştir. Tanrı Seth Geb ve Nut’un oğlu Tanrı Osiris’in kardeşidir. Antik Mısır Tanrıları arasında Seth kötülük ve karanlığın tanrısı olarak bilinirdi. Yunan mitolojisi kendisini Typhon olarak isimlendirilen bir hayvan kafasına sahip olan adam olarak tasvir etmiştir. Mısır mitolojisinde nadir olarak bir su aygırı, domuz veya eşek olarak tasvir edilir. Seth kardeşi Osiris’i öldürerek Mısır’ın tahtını gasp etmiştir. Karısı Nephythys dahil olmak üzere diğer tanrılar bu davranışından dolayı onu küçümsemiştir.

Osiris’in oğlu Horus Antik Mısırlıların iyilik ve kötülük arasındaki savaş olarak nitelendirdiği savaşta tanrı Seth’i yenerek Mısır’ın kralı olmuştur. Tahtı kaybettikten sonra Seth Güneş tanrısı Ra ile arkadaşlığına devam etmiştir ve ona yolculuklarında eşlik etmiştir. Seth’in Horus’a yenilmesi antik Mısır’da düzenli olarak kutlanmıştır.

Tefnut

Mısır mitolojisinde Tefnut Tanrı Shu’nun karısı Nut ve Geb’in annesidir. Atum tarafından yaratılan ilk tanrılardan birisidir. Dişi aslan veya dişi aslan başına sahip bir kadın olarak tasvir edilmiştir.

Thoth

Mısır Mitolojisinde Tanrı Thoth yazı ve bilginin tanrısıdır. Tanrı Thoth başı ak aynak kuşu olan, elinde kalem ve tablet tutan bir adam olarak tasvir edilmiştir. Yunan mitolojisinde Tanrı Hermes ile ilişkilendirilmiştir. Tanrı Thoth antik Mısır’da tüm bilimin ve bilgeliğin tanrısı olarak kabul edilmiştir.

Mısır mitolojisinde Thoth diğer tanrılara göre oldukça eskidir. Genellikle diğer tanrılar arasında elçilik yaptığı düşünülmüştür. Tanrı Thoth sıklıkla ay ile ilişkilendirilmiştir. Ayrıca yargı gününde ölülerin yaptıklarını kaydeder. Bu nedenle Mısır’ın ölüler kitabında oldukça sık gözükür. Thoth tapınağı Mısır’daki Hermopolis’tedir.

Kaynaklar:

discoveringegypt.com

ancient.eu

mythopedia.com

Bir önceki yazımız olan Mısır Tanrıları Soy Ağacı başlıklı makalemizde Mısır Mitolojisi, Mısır Mitolojisi Tanrıları Soy Ağacı ve Mısır Tanrıları Soy Ağacı hakkında bilgiler verilmektedir.