Nike | Yunan Mitolojisinde Zafer Tanrıçası

Nike yunan mitolojisinde zafer ve hız tanrıçası olarak anılmaktadır. Tanrıça nike kanatlı bir kadın olarak resmedilmiştir. Titan Pallas ve Styx’in çocuğudur. Yunan mitlerinde Styx, Hades’in yeraltı cehennemini yeryüzünden ayıran nehrin adıdır. Styx nehrinin, Nike’nin büyük babası olan Tethys için yapıldığı belirtilmektedir. Roma mitolojisinde ise zafer tanrıçasının karşılığı Victoria olarak bilinmektedir. Styx ismi anı zamanda daha önceleri bir gezegen olarak sayılan Pluton’un bir uydusuna verilen isimdir.

Nike Zeus’a yardım eden ve güçleri ile nam salmış dört tanrı kardeşten birisidir. Nike’nin kardeşleri Zelus (Azim), Kratos (Cratos, Kaba Kuvvet) ve Bia (Güç, Kudret) olarak bilinir. Olimpos Tanrılarının Titanlara karşı vermiş olduğu savaşta Zeus, Nike ve kardeşlerinden yardım istemiştir. Bu çağrıya kulak veren ve Titanomacy savaşının kazanılmasına sağlayan kardeşler, Olimpos dağında yaşamlarını sürdürebilmek ile ödüllendirilmişlerdir.

Antik yunanda insanlar Tanrıça Nike’ye tapınmayı kutsal olarak görüyorlardı. Onlara göre bu tapınmanın nedeni hız tanrıçasının hızı sayesinde onların ölümden kaçabileceklerini düşünmeleriydi. Aynı zamanda günlük yaşamdaki işleri için tanrıçanın onlara hız verdiğine inanıyorlardı.

Tanrıça Nike’nin Tarihteki İzleri

Yunanistan Roma imparatorluğunun egemenliğine girdikten sonra Zafer Tanrıçası Nike, Roma dilinde zafer anlamına gelen Victoria ismi ile anılmaya başlanmıştır. Attika’daki (Atina) Zeus ve Athena tapınaklarında Zafer Tanrıçasına ait heykeller bulunmaktadır.

Tarih boyunca Zafer Tanrıçasının yalnız başına tasvir edildiği eserlerde, sağ elinde bir palmiye dalı tutan ve kanatları olan bir kadın figürü ön plana çıkmaktadır. Ancak başka tanrılar ile yer aldığı eserlerde Tanrıça Nike kanatsız olarak betimlenirdi. Atina’da zafer tanrıçasının kanatlarının olmadığı düşünülüyordu.

Paris’teki Louvre Müzesi‘nde sergilen ve 1863 yılında keşfedilen zafer tanrıçasına ait heykelin M.Ö. 500’lu yıllarda yapıldığı belirtilmekedir. Bu heykel Yunanistan’ın Delos adasında ortaya çıkarılmıştır.

Nike’nin Heykelleri genel olarak fil dişi ve altından yapılırdı. Zafer tanrıçasının bazı heykelleri on metreden fazla yüksekliğe sahip olacak şekilde imal edilmiştir. Zeus ve Athena heykellerinin bazıları da ellerinde zafer tanrıçasının ufak bir kopyasını tutar şekilde yapılmıştır.

Tanrıça Nike’nin resim, heykel ve diğer sanatlarda tasviri her zaman zaferi simgeleyen altın ve bir çift kanat ile olmuştur. Bunun dışında ise savaşın kazananlarına sunmak için elinde bir çelenk ile tasvir edilmiştir. Tanrı Hermes ile birlikte olduğu eserlerde ise bu onun tanrılardan bir mesaj getireceği anlamına gelmektedir. Ayrıca genellikle zafer kazananların isimlerinin olduğu bir kalkanı tutarken de tasvir edildiği olmuştur.

Tanrıça Nike’nin Günümüzde Etkileri

Zafer Tanrıçası Nike yüzyıllar boyunca birden fazla durumu simgelemek için kullanılmıştır. Günümüzde zafer, spor, başarı gibi konuların bir çoğunda halen onun izlerini görmekteyiz. Bunlardan bazı ise şöyle;

• Rolls-Royce araç kaput süslemesinin bir kısmı tanrıçayı tasvir etmektedir.
• Honda motor şirketinin logosunda ondan esinlenmiştir.
• Nike ayakkabılarının ismi zafer tanrıçasından gelmektedir. Nike firmasının ismini tanrıçanın hız özelliğinden almıştır. Nike markası 1978 yılında kurulan, merkezi Oregon’da bulunan ve dünya çapında 44.000 işçi çalıştıran dünyanın en büyük ayakkabı üreticisi konumundadır. Nike ayakkabılarında görülen ve ismi swoosh olan sembol için tasarımcı Carolyn Davis’e yalnızca 35 dolar ödenmiştir. Ancak şirket yetkilileri marka büyüyünce açıklamdıkları bir oradan hisseyi Davis’e vermişlerdir. Dünyadaki spor ayakkabıları satışının %30’u Nike’a aittir.

Kaynaklar;
The myths and legends of ancient greece and rome – E.M. berens
Walter Burkert – İlkçağ Gizem Tapıları
Yunan Ve Roma Mitolojisi- Colette Estin
Yunan Mitleri Tanrılar, Kahramanlar, Söylenceler – Robert Graves

Bir önceki yazımız olan Nemesis | Yunan Mitolojisinde İntikam Tanrıçası başlıklı makalemizi de okumanızı öneririz.