Oedipus Kompleksi Nedir? | Oedipus Kompleksi Hikayesi

Oedipus kompleksi veya Oedipus karmaşası ünlü psikanaliz uzmanı Sigmund Freud tarafından oluşturulan ve fallik dönemdeki çocukların (3-5 yaş) ebeveynlerini kıskanması sonucunda çocuğun beslediği duygu, düşünce dürtülerin toplamı olarak isimlendirilen teoridir.

Oedipus kompleksini anlamadan önce Oedipus’un kelime anlamı ve Oedipus hikayesi hakkında bilgi sahibi olmak faydalı olacaktır.

Oedipus Hikayesi Nedir? Oedipus Ne demek?

Oedipus Yunanca Oidipous şişik ayaklı demektir. Kelimenin bu anlamını kazanması Oedipus Hikayesi ile alakalıdır. Mitolojik bir karakter olan Thebes kralı Laios ve Jokaste’nın oğlu olan Oedipus bir kehanete göre babasını öldürerek annesi ile evlenecektir. Oedipus kompleksinin kelime kökeni bu mitolojik hikâyeye dayanır.

Oedipus’un Soyundaki Lanetin Sebebi Nedir?

Oedipus’un soyundaki lanetin sebebi, Oedipus’un babası olan Laios’un,  Frigya Kralı Pelos’un oğluna tecavüz etmesi ile alakalıdır. Bu olaydan sonra Pelos, Thebes Kralı Laios’a lanet etmiştir. Bu lanete göre Laios’un yeni doğan oğlu onu öldürecek ve annesi ile evlenecektir.

Oedipus Hikayesi

Thebes Kralı Laios, Pelos’un  kendisini lanetlediğini öğrenince oğlu Oedipus’u uzaklaştırmaya karar verir. Tanrılardan korktuğu için çocuğunu öldüremez bunun yerine bir hizmetkarına çocuğu ormana götürüp ayaklarından bir ağaca sıkıca bağlamasını emreder. Böylece Kral Laios oğlunun vahşi hayvanlar tarafından öldürüleceğini düşünür. Ancak Kralın hizmetkarı küçük çocuğa acır ve onu büyütmesi için bir çobana teslim eder.

Çoban imkanı olmadığı için kendisine teslim edilen çocuğu Korinth Kralı Polybos ve Kraliçesi Merope’ye (Periboea) götürür. Kral ve kraliçe çocuğa bakmaktan memnuniyet duyarlar. Genç bir adam olana kadar Oedipus’u kendi oğulları gibi sahiplenirler. Ancak işler onlar için karışacaktır.

Büyük bir eğlence sırasında sarhoş adamın birisi Oedipus’a evlatlık olduğunu söyler. Genç adam ertesin gün bu konuyu hemen Kral ve Kraliçeye sorar. Bu soru karşısında şaşıran Kral ve Kraliçe evlat gibi gördükleri Oedipus’u kaybetmemek için evlat edindiklerini inkar ederler. Oedipus annesi ve babasının tavrından şüphelenir ve kutsal şehir Delphi’deki kahinlere danışmak için yola koyulur.

Oedipus delphi’de bir kahin bulur ve ona evlatlık olup olmadığını sorar. Ancak kahin genç adamı karşısında görmekten rahatsız olmuştur ve ona korkunç geleceğini anlatır. Kahin Oedipus’a babasını öldürdükten sonra annesi ile birlikte olacağını ve annesinden çocukları olacağını söyler. Duydukları karşısında şok olan genç adam korkuyla oradan uzaklaşır. Evlatlık olduğunu bilmeyen Oedipus, annesi ve babasının Korint’te olduğunu düşünerek bir daha oraya dönememe kararı alır.

Geri dönüş yolundayken dar bir yol ağzında at arabasına binmiş yaşlı bir adam ve hizmetçileri görür. Yol ağzından önce geçmek isteyen Oedipus yaşlı adamla tartışır ve önüme geçer. Bunun üzerine yaşlı adam Oedipus’un kafasına iki kırbaç darbesi indirir. Oedipus çok öfkelenir yaşlı adamı ve beraberindekileri oracıkta öldürür. Daha sonra ise yollarda başıboş şekilde dolanmaya başlar.

Oedipus ve Sfenks

Genç adamın yolu son olarak Thebai (Thebes) kentine düşer ancak bu kentin başında Sfenks adı verilen bir bela vardır. Canavar olan Sfenks şehre gelip giden yolcuları gözler ve onlara bilmeceler sorar. Yolcuların tamamı Sfenks’in bilmecelerini bilemez ve Sfenks tarafından parçalanıp yenir. Thebai halkı her gün Sfenks’in bilmecelerini çözmek için uğraşır ve Sfenks’in bilmecelerini çözene kralları daha önce öldüğü için tahtı vadederler.

Şehrin girişine yaklaşan genç adam Sfenks tarafından karşılanır. Çiğ et yiyen canavar ağzı sulanmış bir şekilde Oedipus’a neredeyse herkesin bildiği o ünlü bilmecesini sorar;

“Hangi yaratık sabahları dört ayağı ile öğlenleri iki ayağı ile ve akşamları üç ayağı ile yürür ki en güçsüz olduğu zaman en fazla ayağı olduğu zamandır? ”

Oedipus biraz düşündükten sonra bu yaratığın insan olduğunu söyler. Çünkü insan doğduğunda emekler, gençliğinde koşar, yaşlılığında ise bir bastona yaslanır. Bu cevap üzerine Sfenks kendisini olduğu yerde yok eder.

Thebailer genç adamı kralları ilan eder ve şehrin kraliçesiyle olan Jokaste (Iokaste) ile evlendirirler. Oedipus’un, Jokaste’den Eteokles ve Polineikes adında iki oğlu, Antigone ve Ismene adında iki kızı olur. Krallıktaki herkes Oedipus’un başarısına ve mutluğuna hayran kalmıştır. Ancak bir süre sonra krallık için işler aksi yönde değişecektir.

Kehanetin Gerçekleşmesi

Geçen yıllardan sonra Thebai halkının üzerine veba salgını çöker ve hastalıktan kırılan halk krallarına yardım etmesi için yalvarır. Halkını yüzüstü bırakmamaya kararlı olan yeni kral tekrar bir kahine danışır. Kahin krallığın veba salgınından kurtulması için krallıkta yaşayan en günahkar kişiyi sürgüne göndermesini ister.

Oedipus kahine danıştıktan sonra bu kişinin önceki kral Laios’u öldüren kişi olduğunu düşünür ve onu aramaya başlar. Arayışı sonuçsuz kalan Oedipus sonunda kör bir kahin olan Teireissias’a danışır ve katilin kim olduğunu sorar. Aldığı cevap karşısında Oedipus kahrolur, çünkü kahine göre katil ta kendisidir. Aynı zamanda bir zamanlar duyduğu gibi annesinin kocasıdır.

Oedipus babasının nasıl öldüğünü öğrenir. Kral Laios Delphi’ye giderken yolda öldürülmüştür. Bu Oedipus’un yolda öldürdüğü yaşlı adamlardı.  Bunu öğrendiği gün kendisine babalık yapan kral Polybos’un da ölüm haberini alır. Ona haberi veren kişi evlatlık olduğunu da söyler. Ayrıca evlendikten sonra annesinden ormana bırakıldığını da öğrenmiştir.

Genç adama söylenen ilk kehanet gerçekleşmiştir. Böylesi kötü bir kader karşında acı ve kedere boğulan Oedipus herkes tarafından terk edilir. Sonunda Jokaste’nin altın iğneleri ile gözlerini yerinden çıkarır. Jokaste ise kendisini asarak hayatına son verir. Oedipus kör bir dilenci olarak kızı Antigone’u bulma amacıyla yollara düşer.

Oedipus’un Hikayesi oldukça acıklıdır. Antik Yunanlılardan günümüze kadar ulan bu mit psikanalizin babası olarak görülen Sigmud Freud’un da çalışmalarında gözlenmiştir. Şimdi “Oedipus karmaşası nedir?” detaylı olarak inceleyelim.

Oedipus Kompleksi Nedir?

Oedipus kompleksi veya Oedipus karmaşası Sigmund Freud’un psikoseksüel gelişim teorisine göre bireylerin fallik dönem içerisinde ebeveynlerine karşı geliştirdiği davranış, durum ve duyguların tamamıdır.

Oedipus Kompleksi Kaç Yaşında Görülür?

Oedipus karmaşası Sigmund Freud’un psikoseksüel gelişim teorisine göre fallik dönem olarak belirlenen 3 ila 6 yaşları arasında görülür. Gelişen davranışların bu dönemden sonra sönümlenmesi beklenir.

Oedipus Kompleksi Ne Demek?

Sigmund Freud’un psikoseksüel gelişim teorisine göre Oedipus karmaşası fallik dönemdeki çocukların karşı cinsteki ebeveyni sahiplenmesi ve kendi cinslerinde ebeveyni ise kendisine rakip görmesi olarak tanımlanabilir.

Freud’a göre fallik dönemdeki çocuklar karşı cinsteki ebeveynlerine cinsel istek duymaktadırlar. Ancak bu cinsel istek erişkinlikte görülen cinsel istek olarak tanımlanamaz. Bu arada daha çok aynı cinsteki ebeveyni kendisine rakip olarak görme ve karşı cinsteki ebeveyni sahiplenme davranışı bulunur. Bu nedenle Freud kızçocuklarının babaya, erkek çocuklarının ise anneye daha düşkün olduğunu savunur.

Oedipus karmaşası fallik dönemde iki şekilde gözlemlenebilir. İlkinde erkekler babalarına, kızlar ise annelerine rakip veya düşman gözüyle bakarlar. Bu durumda fallik dönemdeki birey aynı cinsteki ebeveynin ortadan kalmasını ve karşı cinsteki ebeveynin tüm ilgisinin kendisine dönmesini ister. Freud’a göre bu dönemdeki bireyler ayrıca karşı cinsteki ebeveynlerine aşırı derecede ilgi gösterir.

İkinci durumda ise bu durum tam tersi olacak şekilde gözlemlenir. Oedipus karmaşası fallik dönem içerisinde yaşanır ve daha sonra sönümlenir. Kısaca fallik dönemin özellikleri şöyledir;

• Haz bölgesi cinsel organlar ve etrafındadır.
• Erkekler baba ile kızlar ise anne ile kendisini özdeşleştirmeye çalışır.
• İlk cinsel kimliğin kazanıldığı dönemdir.
• Bu dönemdeki çatışmalar ileride kişilik sorunlarına yol açabilir.

Bireyler altı yaşından sonra latens dönem olarak döneme girerler. Bu dönem içerisinde önceki dönemde edinilen davranışlar yerli yerine oturur. Latens dönemi sorunsuz şekilde tamamlayan bireyler, gentinal dönem olarak adlandırılan ergenlik dönemine girerler. Bu dönem sonunda ise bireylerin cinsel kimlikleri tamamlanmış olur.

Elektra Kompleksi Nedir?

Elektra kompleksi Oedipus kompleksinin kız çocukları için yapılan tanımlamasıdır. Oedipus karmaşasında kızlar için bahsedilen durumu ifade etmek için kullanılır. Elektra kompleksi, Oedipus kompleksinden farklı bir durum değildir.

Kastrasyon Anksiyetesi Nedir?

Freud’a göre kastrasyon anksiyetesi çocuklukta cinsler arasındaki anatomik farklılık yüzünden ortaya çıkan. Bu farklılığı yaratan penisin varlığı veya yokluğudur. Bu durumu fark eden çocuklar kendi hayal dünyalarında bu sorunun cevabını çözmeye çalışırlar. Bu konuda çocuklar ilk olarak penisin herkeste olduğunu düşünürler. Burada çocuksu cinsel bir teori oluşur. Ancak daha sonra kızlarda penisin olmadığını fark eden erkek çocuklar kızların kastre edildiğini düşünecektir. Bu teori kızlar ve erkeklerde tamamen farklı şekilde gelişir. Erkek çocukları baskın davranışlarından dolayı babası tarafından penisinin kesileceğini düşünürken, kız çocukları kendisinin annesi tarafından çoktan kastre edildiğini düşünür.  Bu erkek çocuklarında korku ve endişeye kız çocuklarında ise inkar ve telafi etme duygularına neden olur. Oluşan bu durum çocuklarda Kastrasyon anskiyetsi olarak isimlendirilir.

 

Bir önceki yazımız olan Göbeklitepe Tarihi | Göbeklitepe Nedir? başlıklı makalemizde Dünyanın ilk tapınağı neresidir, Göbekli tepe kim yaptı? ve Göbeklitepe gizemi hakkında bilgiler verilmektedir.