Pan | Yunan Mitolojisinde Doğa Tanrısı

Pan keçi görünümlü doğa tanrısı, ufak ve büyük tanrıların yer aldığı antik Yunanistan kültüründe tanrıların karmaşık ruhani dünyalarını resmeden güzel bir örnektir.

Tanrı Pan doğa üzerinde güce sahiptir ve sık sık edebiyat, sanat eserlerinde kullanılmıştır. Antik yunandaki en büyük tanrı olmasa da sanat eserlerinde en fazla kullanılan tanrılardan birisi olmuştur.

Pan Doğa Tanrısı

Tanrı Pan doğa üzerinde güçlere sahiptir ve yunan tanrıları arasında en eski olanlardan birisi olarak kabul edilir. İsmi üzerinde güç sahibi olduğu doğa ile ilişkilidir. Antik Yunanistan’da insanlar Pan’a ibadet etmek için kalabalık şehir merkezlerinden uzak doğa ile bütünleşik yerleri tercih etmişlerdir. Bu nedenle kendisi için inşa edilmiş büyük tapınaklar yoktur. Tapınakların dışında kendisine genellikle ormanın içerisinde yer alan mağaralarda ibadet edilmiştir. Pan antik Yunanistan’da çobanların, doğanın ve müziğin koruyucu tanrısıdır. Keçi Tanrı genellikle doğa bulunan periler ve diğer tanrılar ile birliktedir. Arcadia’nın koruyucusudur.

Tanrı Pan’ın Görünümü ve Kökeni

Tanrı Pan belki de doğa ile olan sıradışı ilişkisi nedeniyle normal bir insan olarak görülmüyordu. Bu nedenle vücudunun alt kısmı bir keçi gibiydi. Bunun dışında genellikle yüzü pek güzel olmayan boynuzlu bir hayvanı andırıyordu. Pan’ı tasvir edecek en uygun kelime yarıi insan, yarı keçi olmuştur.

Pan’ın ailesinin kim olduğu bilinmemektedir. Bazıları onun Tanrı Hermes ile Dryope’nin oğlu olduğunu savunmuştur. Ancak diğeri onun Kral Tanrı Zeus’un oğlu olduğunu veya Odysseus’un karısı Penelope’nin oğlu olduğu ilerisi sürmüştür.

Tanrı Pan’ın doğumuyla alakalı bir hikayede doğum yapan annesinin onu gördükten sonra çirkin olması nedeniyle korkarak onu terk ettiği yazılmıştır. Bu duruma şahit olan tanrıları ise bebek Pan’ı alarak Olimpos Dağı’na götürmüştür.

Tanrı Pan’ın Güçleri

Tıpkı Olimpos Tanrıları gibi Doğa Tanrısı da inanılmaz güçlere sahipti. Bunların yanında yaralanmaya karşı dayanıklıydı ve uzun süre hızlı bir şekilde koşabiliyordu. Belki de bu özelliği Tanrı Hermes ile ilişkilendirilmesine neden oldu. Pan, nesneleri farklı nesnelere dönüştürebilir, kendisini Olimpos Dağı’na ışınlayabilirdi. Edebi eserlerde çok kurnaz ve espri yeteneğine sahip birisi olarak betimlenmiştir. Tanrı Pan roma mitolojisinde Faunus olarak bilinmektedir.

Pan’ın Flütü

Mitolojik hikayeler genellikle tanrı Pan’ın romantik yönelimlerini içerir. Bir hikayede güzel bir orman perisi Pan’ın ilgisinden kurtulabilmek için kendisini cansız bir nesneye dönüştürür. Diğer bir hikayede ise Orman Perisi Syrinx keçi tanrıdan kaçmak istemektedir. Ancak onun kurtulamayacağını düşünen tanrıçalar onu bir su kamışına dönüştürerek Pan’dan gizlerler.

Rüzgarın esmesiyle kamışlardan güzel ses çıkar ancak Pan hangi kamışın güzel peri Syrinx olduğunu bilemez. Bu yüzden Keçi Tanrı nehir kıyısındaki bir kaç su kamışını keserek onlardan bir müzik aleti yapar, Pan’ın Flütü. Tanrı Pan genellikle flütü ile birlikte tasvir edilir.

Panic / Panik Kelimesinin Kökeni

Mitolojik bir hikayede Tanrı Pan, savaşta olan bir arkadaşını kurtarmak amaçlı onun inanılmaz güçlü ve kontrol edilemez şekilde ağlamasını sağlar. Bu sesi duyan düşmanları korkar ve paniğe kapılır. Bu hikayeden insanların ani, kontrol edilemez duygularını ve buna bağlı olarak düzensiz davranışlarını belirtmek için kullanılan Panik sözcüğü doğar.

Çağlar boyunca Tanrı Pan doğanın gücünün bir sembolü olarak görülmüştür. Günümüzde birden fazla esere konu olmuştur ve çoğu zaman kurnaz, eğlenceli bir yaratık olarak tasvir edilmiştir.

Kaynaklar;
The myths and legends of ancient greece and rome – E.M. berens
Walter Burkert – İlkçağ Gizem Tapıları
Yunan Ve Roma Mitolojisi- Colette Estin
Yunan Mitleri Tanrılar, Kahramanlar, Söylenceler – Robert Graves

Bir önceki yazımız olan Ourea | Yunan Mitolojisinde Toprak Tanrıçaları başlıklı makalemizi de okumanızı öneririz.