Platon, siyaset hakkında geniş ve derin şekilde düşünen ilk filozoftur. Peki, Platon’un Siyaset Anlayışı Nedir? İnsanların bir arada yaşayarak ihtiyaçlarını giderebilmesi için siyasal bir toplum olan devlete ihtiyaçları vardır. İnsanlar bir arada düzgünce yaşayabilmeleri için değişmez ideolojiler gereklidir. İnsanların asıl amacı iyi insan olmak olmalıdır. İyi ideaya ulaşmak için de adalet, cesaret ve ölçülü şekilde yaşamak gereklidir. Bütün bu ölçüleri sadece filozoflar tamamen yapabilir. Platon’a göre filozoflar erdemlilerin en üstüdür.Bu yüzden ideal bir devleti ancak filozoflar yapabilir.

Platon’un Siyaset Anlayışı Nedir?

Platon’a göre devletin en üst seviyesinde filozoflar, bir alt katmanında devleti koruyan askerler, bir altında sürekli üretim yapacak zanaatçılar ve en altta esirler, köleler olmalıdır. Bunun temelinde, Platon devleti bir insana benzetir. Bu insanın başı filozoflar, gövdesi askerler, midesi üretici olan zanaatkarlardır. Yasaların amacı ceza vermek değil insanları erdemli, adil, cesur ve ölçülü olmak gibi özellikler edindirmektir. Yani iyi ideasına uymaktır.

Platon için ideal devlet, yasalara ihtiyaç duymadan yaşayabilen erdemli bir toplumdur. Fakat böyle bir toplum henüz olamayacağı için şu anda devletin başında filozoflar olmalı, askerler bu devleti korumalı ve zanaatkarlar bu devletteki insanları doyurmalıdır. Bu sistemdeki köleler hariç diğer insanlar eğitilerek ya filozof yani yönetici ya asker ya da zanaatkar olmaları sağlanmalıdır.

• İdeal devlet, ekonomisini tarım yaparak karşılamalıdır. Dışarıdaki devletlerle ithalat ve ihracat yapmamalıdır.
• İdeal bir devlette kimse ne çok zengin ne de çok fakir olmalıdır.
• Her ailede en az bir ev olmalıdır.
• Yasalar maddi ve manevi her konuyu içermelidir ve bu yasayı koyan kişilerin amacı birlik, özgürlük ve ölçülülük olmalıdır. Bu sayede toplumda huzur ve adalet olacaktır.
• Devlet ceza vereceği zaman öldürücü değil, eğitici veya öğretici bir ceza vermelidir. Yani insanlar toplumdan dışlanmamalı aksine topluma kazandırılmalıdır.
• Platon’a göre insanlar kendi özlerinde iyidir. Yanlış yapmalarının sebebi eğitimsiz olmalarındandır.

Platon’a Göre Siyaset

Atina döneminde gelen demokrasi ile bütün sınıflar eşit sayılmış ve alt tabakadaki insanlar da yönetimde söz edinmeye başlamıştır. Bu durum birçok filozof gibi Platon’unda hoşuna gitmemiş ve sorulara sebep olmuştur. Kendi döneminde yaşadığı savaş ve hocası Sokrates’in idamından çok etkilenen Platon, siyaset yerine felsefeye atılmıştır. Fakat siyasetten de vazgeçemeyerek felsefe içinde ideal devlet- toplum ve ideal devletin nasıl olacağı sorularına cevap aramıştır. Peki, Platon’a göre siyaset ve felsefe nasıl olmalıdır?

Platon’a göre devlet yapısının temellerinde toplum sınıflara ayrılmıştır. Bu sınıflar arasında da eşitlik yoktur. İdeal bir devlet için bu sınıfların her birinin görevleri vardır. Her sınıf kendi görevini yerine getirerek toplumda düzeni sağlamaktadır. Bu sınıfların başında da erdemliği, demokrasiyi ve iyiliği sağlayacak olan filozoflar olmalıdır. Platon’a göre, yaşadığımız dünya gerçek değildir. Bir şeyin gerçek olması için değişime uğramaması ve kesin olması gereklidir fakat yaşadığımız dünya sürekli değişime uğramaktadır. Bu durumdayken nasıl gerçek olduğu söylenebilir ki? Bu yüzden Platon değişen ve gelişen bu dünyaya değil, değişmeyen hep aynı kalan dünyaya yönelmeyi tercih etmiştir.

Platon, ideal devlette bireysel özgürlüğü değil; toplumsal mutluluğu önemsemiştir. 20 yaşında tanıştığı hocası Sokrates’in idamından fazlaca etkilen Platon, Sokrates gibi filozofların öldürülmeyeceği bir devlet anlayışı aramaktadır. Bu ideal devletin de ancak filozoflar tarafından sağlanabileceğine inanmıştır.  Platon’a göre ideal devlet kurulurken mevcut sistem tamamen yok edilip baştan kurulmalıdır. Bu model tamamen muhteşem bir devlet olmayacaktır fakat bozuk düzene göre daha az bozulacak bir sistem olacaktır.

Bir önceki yazımız olan Panteizm Nedir? Panteizm Akımının Özellikleri başlıklı makalemizde İçkinci Panteizm, İdealist Panteizm ve Panteizm Akımının Özellikleri hakkında bilgiler verilmektedir.