İlk Tekerlek Ne Zaman İcat Edildi?

Tekerleğin icadı insanlık tarihini değiştiren dönüm noktalarından birisidir. Dünyanın en eski tekerleği günümüzden yaklaşık 5.500 yıl önce Mezopotamya topraklarında bulunmuştur. Ancak dünyanın en eski tekerleği ulaşsam amaçlı olarak kullanılmamıştır.  İlk tekerlek çömlek imalatı için dönen bir mekanizma olarak kullanılmıştır. Tekerleğin icadı daha sonra icat edilen aktarma organları sayesinde ulaşım amaçlı kullanıma hizmet etmiştir.

Tekerlek Ne Zaman İcat Edildi?

Tekerleğin icadı genellikle insanlık tarihinin en eski buluşlarından birisi olarak düşünülür. Ancak, yün kıyafetler, çömlekçilik, tarım aletleri tekerleğin icadından çok daha önce keşfedilmiştir. Tekerlek yaklaşık olarak M.Ö. 3500 dolaylarında neolitik çağ ve bronz çağı arasında icat edilmiştir. İlk tekerlekler tahtadan yapılmıştır ve ortalarında dönmelerini sağlayan mil delikleri bulunur.

Tekerleğin icadı insanlık tarihinde özel bir konuma sahiptir. Bunun nedeni daha önce icat edilen aletler ile ortak özelliğinin olmamasıdır. Örneğin ekinleri toplamak veya çalı çırpı süpürmek için tekerlekten çok daha önceleri icat edilmiş olan dirgen, doğada bulunan çatallı dal parçalarına benzemektedir. Ancak doğada tekerleğe benzeyen ve tekerleğin işlevini yerine getiren bir nesne bulunmaz.

Tekerleğin Mucidi Kimdir?

Tekerlek icadı günümüzden 5.500 yıl öncesine dayansa da, tekerleği kimin icat ettiğine dair bir bulgu bulunmamaktadır. Tekerleğin ulaşım araçlarında kullanımı ise bulunduğu tarihten çok sonraları Anadolu’da ve Doğu Avrupa’da ortaya çıkmıştır. Tekerlekli at arabaları veya el arabaları, et, yiyecek ve malzeme taşıma amaçlı kullanılmıştır. Tekerlekli arabalar en fazla Antik Yunanlılar tarafından kullanılıyordu. Buna rağmen Çin ve Doğu Avrupa’da çok daha eski tekerlekli araba kalıntılarına rastlanmıştır. Bulgularda Orta Avrupa’da ilk icat edilen tekerlekli arabaların genellikle evcil inekler tarafından çekildiği ortaya konmuştur.

Tekerleğin Kullanımı

İlk tekerleğin icadı başlı başına inşalar için çok fazla bir anlam taşımamaktaydı. Ancak daha sonraları icat edilen aks, dingil, mil gibi güç aktarma organları sayesinde ilk ulaşım araçlarının temelleri atıldı.

ilk tekerlek ne zaman icat edildi

İlk tekerlekli arabalar yalnızca tekerlek ve milden oluşuyordu. Bu araçlarında genellikle tekerlekler arabaya tahta kazıklar ile çakılıyordu. Daha sonraları tekerleğin daha rahat dönmesi için arabalara aks delikleri açılmaya başlandı. Bu şekilde deliklerden geçen mil, arabanın iki tarafında bulunan tekerleklere sabitleniyor ve tekerleklerin aks ile birlikte daha rahat şekilde dönmesi sağlanıyordu. Bu tasarımda tekerlekler ve aks iki ayrı parçadan oluşuyordu.

Son olarak sabit akslar keşfedildi. Bu tasarımda araç üzerinde olan asklar dönmüyordu ancak ucuna sabitlenen tekerlekler iki yöne de serbestçe dönebiliyordu. Sabit akslar at arabalarında daha fazla kullanılmaya başlandı bunun nedeni aks üzerindeki tekerleklerin virajları alırken farklı hızlarda dönebilmesiydi. Böylece daha hızlı hareket eden at arabaları yol kontrolü ve konforu kazandı. Bu dönemden sonra tekerleğin icadı tam olarak bir anlam kazandı. Artık tekerleklerin bir amacı bulunuyordu.

Tekerleğin icadı sonrasında Sümerler, ucu kavisli iki ray üzerine tahta bir kabin ekleyerek ilk kızağı keşfetti. Ancak bu keşifleri sadece düz zeminler üzerinde verimli olarak çalışıyordu. Çok geçmeden Sümerliler de kızaklara tekerlek eklemenin daha akıllıca olduğunun farkına vardı.

Tekerleğin Günümüzdeki Kullanımı

Tekerleğin kullanım amacı pek fazla değişmemiş olsa da günümüzün tekerlekleri atalarından çok farklıdır. Mühendislik alanlarındaki gelişmeler tekerlekleri her türlü zorlu koşulla kullanabilmenin bir yolunu bulmuştur. Modern tekerlekler engebeli arazi koşulları, kar ve buzlu zeminde rahatlıkla kullanılabiliyor. Bugün motosikletler, arabalar, iş makineleri ve tırlar için her yol koşuluna uygun lastik bulmak mümkün.

Tekerleklerin diğer bir kullanım alanı da enerji sektörüdür. Eskiden değirmenlerde su ile çalışan çarklar olarak tasarlanan tekerlekleri günümüzde halen hidroelektrik santrallerde kullanılan türbinlerde görmek mümkündür.

Bir önceki yazımız olan Nuh Büyük Tufan Hikayesi ve Gerçekleri başlıklı makalemizde Büyük Tufan, büyük tufan hikayesi ve Nuh hakkında bilgiler verilmektedir.