Ütopya Nedir? Ütopya Örnekleri ve Açıklamaları
Warning: count(): Parameter must be an array or an object that implements Countable in /home/termalkaplicalar/mitolojiktanrilar.com/wp-content/plugins/onceki-yazi-linki/onceki_yazi_linki.php on line 56
Ütopya eski Yunanca’dan günümüze kadar gelmeyi başaran bir kelimedir. Sık sık karşımıza çıkan bu ütopyanın ne olduğundan bahsedelim. Ütopya, hayalini kurduğumuz olmasını arzu ve temenni ettiğimiz ancak gerçek yaşamda böyle bir şeyin olmasının mümkün olmadığı bir ülkeyi tasvir etmektedir. Bu hayali ülkenin tarihine bakıldığında ilk ütopya ülkesinin Platon’un ütopyası olduğu kabul edilmektedir. Platon’dan sonra ise Konfüçyus ile beraber daha iyi bir siyasi yönetimin ve daha demokratik bir yaşamın hayalini kuran çeşitli ütopya örnekleri bulunmaktadır. Ütopya kavramının kabul edilip kullanılması ve kullanımının yaygın olarak artmasında ünlü Thomas More ütopya isimli kitabın etkisi çok büyük olmuştur. 1516 senesinde bu kitap De Optimo Reipublicae statü deque nova ınsula utopia adı ile basılan eser tüm dünyada bu isim ile basılmış ve yaygınlaşmaya başlamıştır. Bu kitap ile birlikte ütopya kavramı günümüze kadar ulaşmıştır. Birçok alanda yayınlanmış basılmış olan kitaplarda gerek siyasi ütopyadan, gerek din ütopyasından gerekse de filozofların ütopyasından örnekler bulunmaktadır.
Ütopya Örnekleri
İçindekiler
Platon’un ütopyası
‘’Ya filozoflar kral olacaklar ya da krallar bilge olmayı öğreneceklerdir.’’
Tarihte yer almış olan ve bilinen ilk ütopya Platon’un ütopyasıdır. Bu ütopyada ana temel olan fikir ideal devlettir. Platon hayali ülkesinde kurduğu ütopyasında halkı toplum içerisinde iç ana gruba ayırmıştır. Bu ayrımı kafasına göre rast gele değil bireylerin sahip olduğu yeteneklere göre yapmıştır. Bu grubun ilk temsilcileri eğitimli olan ve bilgili olan yöneticilerdir. İkinci grubu kuvvetli, cesur ve güçlü bireylerin oluşturduğu askerlerdir. Ve üçüncü grup ise bu iki grubun dışarısında yer alan ve bunlardan emir olan bazı el becerilerine sahip işçi sınıfıdır. Platon’un ütopyasında yapılacak olan her şey yöneticilerin ve de askerlerin hakimiyeti ve kontrolü altındadır. Bu iki grup çok daha eğitimli ve donanımlı olduğu için işçi sınıfı için verilebilecek olan en doğru kararları bu iki grubun alabileceğini düşünmüştür. Askerler grubunun henüz çok küçük yaşlarında eğitim alması büyük önem taşımaktaydı. Aynı bu durum gibi yöneticilerin de eğitimli, donanımlı ve bilgi kişiler olması çok önemliydi.
Platon’un ütopyası incelendiğinde bu üç sınıfın da birbirinden bağımsız olarak ayrı ayrı yaşadıkları, ayrı hayatlar sürdükleri ve eş seçme gibi bir hakları olmadığı, dünyaya gelen çocuklarını da ailelerinden alındığı görülmüştür. Çocukların ailelerinden alınmasının amacı aile kavramını yok etmektir. Platon’un ütopyasında yöneticilerin ve üst kademede yaşayanların bir mal varlığı edinilmesine izin verilmezdi. Alt sınıf olan işçi sınıfının da yalnızca hayatlarını idame edebilecekleri gibi bir birikime sahip olmalarına ve kendilerine yapmış oldukları hizmetler ile yetinmelerine müsaade edilirdi. Günümüz koşullarında Platon’un ütopyası ideal olan devlet anlayışından çok uzak olsa dahi dönemin ilk topluluk bilincinin oluşmasında büyük ve önemli bir yere sahiptir. Platon’un ilerleyen zaman içerisinde yazmış olduğu yasalar adlı eserinde kendi hayali olan ideal ütopyada bazı fikirlerde değişiklik yapmıştır.
Thomas More ütopya
Thomas more ütopya isimli kitabında İngiltere devletine karşı bir eleştirisi bulunmaktadır. Ve hayalini kurduğu ütopik ülkesini bu kitabında anlatmıştır. O dönem de baskıcı olan toplumda hükümet karşıtı gibi aykırı bir birey olarak görünmemek için kitabını üçüncü bir kişinin ağzından yazmıştır. Thomas more bu ütopyasında bir sınıflandırma yapmamıştır. Herkes aynı seviyede ve aynı şartlara sahiptir. Ütopya örnekleri arasında oldukça değerli ve önemli bir yere sahiptir. Bu kitaptan sonra ütopya daha da yaygınlaşmaya başlamıştır. Hatta o kadar gelişim kaydetmiş ki sadece olumlu ütopyalar değil zaman içerisinde korku ütopyaları da ortaya çıkmıştır. Gelecek yaşama ait korkuların ele alındığı distopya örneği için en güzel örnek George Orwell’in 1984 isimli eseridir.
İstenilen ütopya örnekleri
1516 senesinde Thomas more’a ait olan ütopya kitabı ile yaygınlık kazanan ütopya örnekleri için genel anlamda belli bir amaç için olduğu ifade edilebilir. Ütopya örnekleri incelendiğinde karşılaşılan en çok ütopya örneklerinin başında olumlu ütopya örneği, distopya örneği, olumsuz ütopya örneği gelmektedir.
Olumlu ütopya örneği
Olumlu ütopyanın özellikleri arasında şunları saymak mümkündür; bireyler hiç yaşlanmaz ve hiç hastalanmaz, tüm bireyler her zaman çok mutlu olarak yaşar, güzellik ve çirkinlik gibi bir kavram yoktur bireylerin hepsi benzer özelliklere sahiptir, savaşın olmadığı barışın hakim olduğu bir dünya vardır, bireyler bilgili ve eğitimlidir, tüm dünya üzerinde ki tüm sınırlar kaldırılmıştır, tek bir dil konuşulur ve dünya üzerinde tek bir dinin hakimiyeti vardır, kötülüğün olmadığı yalnızca iyiliğin hakim olduğu bir dünyadır burası. Bu ütopya yalnızca olumlu ütopya olduğundan burada yalnızca olumlu şeyler bulunmaktadır. Bunun tam aksi olan düşüncelerde diğer ütopyalarda bulunmaktadır.
Distopya örneği
Distopya ütopyanın örnekleri arasında şunlar bulunmaktadır; insanların hakları elinden alınmıştır, konuşma özgürlüğü tamamen kaldırılmıştır, despot düzen hakimdir, ahlaki düzeni sağlayan kurallar ortadan kaldırılmıştır, sınıfların arasında ki seviye ve farklılıklar büyüktür, bireyler bu ütopyada yapay olarak üretilmektedir.
Olumsuz ütopya örneği
Bu ütopya daha çok komplo teorileri olarak düşünülse de ütopya kuramının en temelinde bireylerin korkuları ve endişeleri bulunmaktadır. Neticede üretilen her ütopya örnek bir bireyin yaşamını ve hayalini temsil etmektedir. Bireyin kendi penceresinden baktığı ve onun hayalini yansıtan bir dünyadır. Gerçek olabilme ihtimali imkansızdır.
Mükemmellik arayışının neticesinde ortaya çıkan ütopya örneği kimin için mükemmel olabilir? Size göre doğru olan sınıf ayrımını kaldıran bir düzenken bir başka birey için sınıf ayrımının şart olması mükemmel ütopyayı temsil etmektedir. Hayal dünyasını da yansıtsa gerçekleşmesi mümkün de olmasa ütopya örnekleri bir çok kişinin gözünün önünde olupta göremediği pek çok şeyi ortaya çıkarmıştır. Olumlu ütopya örneğinde bireyler geleceğe daha umut ile bakmayı öğrenmiştir. Olumsuz ütopyada gelecek ile ilgili daha öngörülü olunması ve tedbirli olunması öğrenilmiştir. Tabi bu tedbirler abartılıp günlük hayat cehenneme dönüştürülmemeli.
Bir önceki yazımız olan Orta Asya'daki İlk Türk Devletleri Hangileridir? başlıklı makalemizde Akhunlar, Başkurtlar ve İlk Türk Devletleri hakkında bilgiler verilmektedir.