Yunan Mitolojisinde Hedone Kimdir?

Bugün “hazcılık” ifadesinin gerçekten özel bir anlamı var. Çoğunlukla cinsel zevk ve aşırı hoşgörü yoluyla aşırı bir zevk arayışına atıfta bulunur.

Bizi, başta bu kadar olumsuz çağrışımları olmayan Yunan dünyasından hedone içeriyor. Belirli bir ahlaka sahip olmayan “zevk” anlamına geliyordu.

Dünyanın birçok yönü gibi, duygularla birlikte antik Yunanistan’da da zevk bir tanrı tarafından kişileştirildi. Aşk tanrısının kızı Hedone, zevkin vücut bulmuş haliydi.

Bazı insanlar Hedone’u kendilerine neşe getiren bir tanrıça olarak kabul ederken, diğerleri Hedone’nin güçlerine fazladan şüpheci yaklaştı.

Hedone neşe getirebilen bir tanrıçaydı, ancak bazı insanlar onun potansiyel olarak zararlı bir güç olduğunu fark etti. Sıradan insanlar zevk tanrıçasını benimsemiş olabilir, ancak Yunanistan ve Roma’nın önde gelen birkaç filozofu onun bir yozlaşma kaynağı olduğunu fark etti.

Hedone: Zevk Ruhu

Yunan mitolojisinde Hedone, aşk tanrısı Eros’un tek kızıydı ve eşi Psyche. O, zevkin kişileştirilmiş haliydi.

Hedone, Yunan mitolojisinde belirli bir fikri kişileştiren küçük bir tanrı olan bir daimone idi. Bu nedenle, kendi alanından öte gerçek bir mitolojiye veya kişiliğe sahip değildi.

Bir daimone olarak Hedone, zevk fikrini tamamen somutlaştırdı. Hatta onun adıydı; çoğu daimone gibi onun adı da kendi alanının ifadesiydi.

Hedone genellikle Olympian ev ağacının çoğu varyasyonunda büyükannesi olan Afrodit ile tanınırdı. Eros’un annesi güzellik tanrıçasıydı, ancak bazen Hedone adıyla da anılırdı.

Zevk tanrıçasına bazen Afrodit denirdi, ancak birçok Yunan yazar onların iki ayrı varlık olduğunu açıkça belirtmişti. Görkem bazen zevk getirse de, Hedone hayatın farklı yönleriyle de bağlantılıydı.

Eros özellikle romantik aşkın tanrısıydı. Güçleri genellikle cinsel çekicilik olarak yorumlandı; okunun bir atışıyla birbirine romantik arkadaşlar çizdi.

Bu nedenle, hedon özellikle cinsel zevkle bağlantılıydı. Eros’un çiftlerde etkilediği arzu ve çekiciliğin sonucuydu.

Ancak eski yazarlar, Hedone’nin yalnızca cinsel bir tanrıça olmadığını açıkça belirttiler. Her türlü zevk onun adıyla ilişkilendirilebilirdi, hatta etkisinden kaynaklandığı söylenen en yaygın tür cinsel zevk olsa bile.

Romalılar ona Voluptas adını verdiler ve adını birçok zevk türünü açıklamak için kullandılar. Voluptas, cinsel duyguların yanı sıra kumaş zenginliği ve rahat bir yaşamın zevklerini de temsil edebilir.

Örneğin bir Romalı şair, bir soylunun yazlık villasının o kadar lüks olduğunu ve bunun zevk tanrıçası tarafından tasarlanmış olabileceğini iddia etti. Böyle bir yer, ziyafetlerin, eğlencelerin ve malzeme konforunun keyfine ayrılmış olurdu.

Başka bir hesap, Hedone veya Voluptas’ın uyku tanrısının kapalı bir üyesi olduğunu iddia etti. Bir şair, Hephaestus’un Hypnos’un salonlarında yanında Hedone ile güzel meseleler yarattığını iddia etti.

Bu şiirde Hedone, zevkli rüyalarla ilgilidir. Bunlar herhangi bir türden olabilir.

Psişenin yarısının kişileşmesi olarak, ancak Hedone’dan sadece bir tanrıça olarak bahsediliyordu. Adı, birçok yazarın eserinin yarısının merkezini oluşturduğu yer olan felsefi eserlerde sıklıkla kullanıldı.

Zevk, tanımı gereği zevkli olsa da, Yunan ve Romalı filozoflar genellikle hedone‘e olumsuz baktılar. Birçokları için zevk tanrıçası tehditkar bir gücü temsil ediyordu.

Zevk Tanrıçası

Zevk tanrıçasının insanların yaşamlarında olumlu bir güç olarak hoş karşılanacağı tahmin edilebilirdi. İster cinsel zevk olsun, isterse ekstra genel zevk veren duygular olsun, bazı insanlar Hedone’u benimsedi.

Ancak birçok filozof için Hedone bölücü bir karakterdi. Bazı erkeklerin güvenmediği bir duyguyu somutlaştırdı.

Aristoteles ve Epikuros, hedone fikrine ölçülü bir yaklaşım sergiledi. Bunu doğrudan reddetmeseler de takipçilerini Hedone’un nihayetinde olumsuz etkilere yol açabileceği konusunda uyardılar.

Aristo, hazzı pathe adlı daha büyük bir fikrin yarısı olarak değerlendirdi. yol‘un farklı yarısı acıydı.

Zevk ve acının zıt olmadığını, ancak özel yoruma konu olduğunu iddia etti. Bir kişiye mutluluk getirebilecek şeyler, bir başkası için nahoş olabilir.

Aristoteles, hedone aramanın önemini vurgulayan Cyrenaic felsefe okuluna karşı çıktı. Bunun yerine, bazı zevk türlerinin nihayetinde acıyı tetikleyebileceği konusunda uyardı.

Akıl, erdem ve saf yasa ile uyumlu hedone türleri Aristoteles için kabul edilebilirdi. Ancak, bazı kişilerin ahlaki ve sosyal açıdan olumsuz olan konulardan keyif aldıklarını fark etti.

Epicurus, zevk türlerini tanımlayarak bu fikri genişletti. Hedone, hem avantaja hem de kötülüğe dayalı olabilirken, terpsis her zaman erdemliydi.

Her iki filozof da aşırı erdemli zevk türlerinin kalıcı olduğuna inanırken, ahlaksız hedonun muhtemelen kısa ömürlü olacağına inanıyordu. Yunanistan’ın önde gelen filozoflarına göre bir saniyelik zevk, onların ideallerine göre yaşanmış bir hayat kadar zevk getirmedi.

Yunan felsefesinin ana okullarından bir diğeri, Hedone ve alanı hakkında çok fazla olumsuz görüşe sahipti. Stoacılar, zevk tanrıçasının bir kötülük gücü olduğuna inanıyorlardı.

Stoacılık, duyguların bireye nasıl hissettirdiği önemli değil, olumsuz olduğunu öğretti. Duygusal tepkiler ve bağlılıklar, en yüksek idealler olduğuna inandıkları mantığa ve nedenlere aykırıydı.

Zevk, en öznel duygulardan biri olduğundan ve genellikle tamamen mantığa ve erdeme aykırı eylemlerle tanıtıldığından, tamamen aşırı ve mantıksız olarak görülüyordu.

Stoacılar, zevk duygularına teslim olarak, bir bireyin kendilerini ek mantıksız davranışlar kadar açtığını öğretti. Stoacıların rasyonel dünya görüşünde, tek rolü yoğun bir duyguyla sonuçlanmak olan bir tanrıça olarak Hedone’ye yer yoktu.

Roma toplumu, özellikle de üst sınıflarınki, genellikle aşırı ve zevke adanmış olarak kabul edilirken, bazı Romalılar Stoacılık öğretilerini benimsedi. Yönetici sınıfın bildiği zevk arayışının bir bütün olarak toplumun istikrarına ve düzenine zarar verdiğine inanıyorlardı.

Örneğin Cicero, bu tür aşırılıkların tanrılaştırıldığı fikrinden yakındı. Eros ve Hedone tanrılar olarak kabul edilirken, kişinin erdeme yönelik saf sezgisini bastıran “kötü ve doğal olmayan” kusurları adlandırdı.

Geleneksel dünyanın bazı ana zihinlerinin hazza yönelik olumsuz görüşü, bugün de haz kavramımızı etkilemeye devam ediyor.

Hedone’nin adı yalnızca “zevk” anlamına gelse de, dünyaya ilişkin modern anlayışımız, Stoacıların fazlalık ve kötülük hakkındaki görüşleri tarafından renklendirilmiştir. Günümüzde hazcılık, sonuçları ne olursa olsun aşırı ve muhtemelen yıkıcı bir zevk arayışını açıklamak için kullanılmaktadır.

Özet olarak

Hedone, zevki kişileştiren bir Yunan tanrıçasıydı. Sevgi ve arzu tanrısı Eros’un çocuğu olduğu için adı genellikle özellikle cinsel zevk için kullanılırdı.

Romalılar ona Volupta adını verdiler ve onu benzer şekilde fark ettiler. Bazı Romalı şairler ayrıca tanrıçayı seçkinler tarafından sevilen zevk ve aşırılıklarla ilişkilendirmiştir.

Hedone keyifli duygular ortaya koyarken, geleneksel dünyanın önde gelen düşünürlerinin çoğu, tanrıça hakkında fazladan olumsuz bir görüşe sahipti.

Önde gelen filozoflar, zevkin ahlaksız ve mantıksız davranışlardan gelebileceğini kabul ettiler. Bu eylemler ile erdemin getirdiği duygular arasında ayrım yaptılar.

Aristoteles ve Epicurus gibi adamlar, Hedone’un her iyiliği ve kötülüğü teşvik edebileceğine inanıyorlardı. Zevk, akla ve saf kanuna uygun olarak erdemli davranışlardan elde edilirken, faydalı olabilir.

Ancak Stoacılar, Hedone hakkında genel olarak olumsuz bir görüşe sahipti.

Stoacılık, mantığa ve rasyonaliteye aykırı olduğu için tüm duyguların aşırı olduğunu öğretti. Zevk, büyük ölçüde öznel olan güçlü bir duygu olduğundan, Stoacı filozofların inançlarına çok aykırıydı.

Hedone’nin bu görüşü, fikrin modern kavramını etkiledi. Adı bugün, ahlaksız zevklerin aşırı ve aşırı arayışı olan hedonizm fikriyle tanınıyor.

Bir önceki yazımız olan Aşil Gerçek Bir Kişi miydi? başlıklı makalemizde Achilles nereli?, Aşil gerçek mi ve Aşil in mezarı nerede? hakkında bilgiler verilmektedir.