Yunan Mitolojisinde Tanrı Zeus Kimdir?

Zeus antik yunan mitolojisinde Olimposlu Tanrıların ve insanları kralı olarak geçmektedir. Gökyüzündeki olayları ve yıldırımları kontrol eder ve kaynaklarda sıkça İnsanların ve Tanrıların Babası olarak geçer.  Yıldırımları bir silah gibi kullanır. Olimpos Dağı’nda yaşar. İnsanlara ve Tanrılara hükmeder onun istekleri insanlar ve tanrılar için birer emirdir.

Zeus Kronos ve Rheia’nın son çocuğudur. Babası tüm kardeşlerini yutmuştur ancak Zeus annesi Rheia’nın sayesinde babasından kurtulur. Kronos tarafından yutulan kardeşlerini, Demeter, Hestia, Hera, Hades, ve Poseidon’u daha sonra babasını kusturarak kurtarmıştır. Zeus babasının egemenliğine son vererek Dünya’nın ve Tanrıların kralı olmuştur.

Zeus, Roma mitolojisinde Jupiter olarak anılmaktadır. Gökyüzü olayları ile kişiselleştirilmiş bir tanrıdır. Homeros ve Hesiodos’un metinlerinde Yıldırım seven, Şimsek fırlatan gibi isimler ile anılmıştır.

İlyada destanı Zeus’un gücünün ne denli büyük olduğuna dair hikayeler ile doludur. Troya savaşının seyrinde etkili olmuştur. Ayrıca diğer tanrılar da iki gruba ayrılıp kimileri Ahkaları kimileri ise Troyalıları desteklemiştir. Kader çarkı Zeus’un kararlarında da her zaman etkili olmuştur. Akhilleus ile Hektor’un kaderini taşıyan terazide Hektor’un kaderi Hades’e doğru gidince, Hektor’u kaderi ile yalnız bırakır. Ayrıca Apollon’un da Hector’a yardım etmesini engeller.

Zues, Hephaestus’un (Hephaistos) atölyesinde yaptığı bir asayı taşır. Kartal ise onun kutsal hayvanı ve simgesidir. Zeus genellikle güzel bir erkek olarak tasvir edilmiştir. Elinde asasını ve bazen yıldırımları tutar şekilde betimlenmiştir. Hafif kıvırcık ve yarı beyaz saçları, kısa sakalları ile heybetli bir adam görünüşündedir.

Tanrı Zeus’un Babası

Babaları Kronos tarafından bir bir yutulan tanrı çocuklarına üzülen Rhea, doğacak olan son çocuğu Zeus’u ondan kaçırmaya çalışır. Bunun için kundakladığı bir taşı Kronos’a Zeus olarak verir.  Kehanetinde çocukları tarafından yenileceğini öğrenen ve bu yüzden onları yutan Kronos, Rhea’nın verdiği taşı Zeus sanarak yutar.

Zeus böylece Girit adasında bir mağarada doğmuş olur. Doğan tanrının bakımını Nymphalar yapar ve Amaltheia isimli bir keçinin sütünü içer. Keçi öldüğünde Zeus onun derisinden kendisine bir kalkan yapar. Bu kalkan Aigis ismini verdiği ve Titanlar ile yaşanan savaşta kullandığı kalkandır.

Zeus Ne Demek? Zeus’un İsimleri

Her ne kadar şimşeklerin ve gökyüzünün tanrısı olarak bilinse de antik yunan inançlarında Zeus’un birden fazla anlam taşıyan sıfatları bulunmaktaydı.

• Zeus Olympios – Zeus’un Olympios’un kralı olduğunu vurgular.
• Zeus Xenios, Philoxenon veya Hospites –  Zeus’ın misafirperverliğini ve konukseverliğini belirtir.
• Zeus Horkios – Zeus yeminlerin koruyucusudur ve yalan söyleyenler ondan af diler.
• Zeus Agoraeus – Ticareti izler ve yalancı tüccarları cezalandırır.
• Zeus Aegiduchos veya Aegiochos – Aegis kalkanını taşıyan anlamına gelir.
• Zeus Tallaios – Atina’da ekin ve hasat tanrısı anlamına gelir.
• Zeus Georgos – Toprak işçisi, toprağı işleyen anlamına gelir.
• Astrapios – şimşek anlamına gelir.
• Brontios – Gök gürültüsü anlamına gelir.

Bazı kaynaklarda inşalar ilk olarak dört kollu, dört ayaklı, iki yüzlü ve dört gözlü olarak yaratılmıştır. Ancak Zeus insanların güçlü olduğunu düşünerek onları ortadan ikiye bölmüştür. Böylece insanlar bir ömür boyu kendi yarılarını aramaya mahkum edilmiştir.

Zeus ve Tanrıçaları

Zeus çapkılığı ve kolay aşık olması ile nam salmış bir antik yunan mitolojisi tanrısıdır. Olimposlu tanrıların kralı olan Zeus hem ölümlüler hem de tanrılar ile ilişkiye girmiştir.

Metis

Metis Okeanos ve Thetys’in kızıdır ve Zeus’un ilk eşidir. Gaia, Metis’ten doğacak olan çocuğun Zeus’un sonunu getireceği kehanetinde bulunca Kral Tanrı eşi Metis’i yutar ancak bu doğacak çocuğun doğmasına engel olmaz. Athena tüm vücudu zırlarla kaplı şekilde Zeus’un başından doğar.

Themis

Themis bir Titanidtir ve Zeus’un ikici eşidir. Themis doğayı ve doğanın yasalarını temsil eder. Zeus’un bu evlikten iki gruba ayrılacak olan çocukları olur. Bunlar Moiralar ve Horalardır. Horalar üç tanrıçalardır. İsimleri Dike, Eriene ve Eunomia’dır. Doğadaki düzen ve dengeden sorumludurlar. Morialar da üç tanrıçadır ve insan hayatının yaşam süresi, kederi ve sevinçlerinden sorumludurlar.

Mnemosyne

Uranos ve Gaia’nın kızı olan tanrıça Hnemosyne hafızayı temsil etmektedir. Dokuz ayrı gecede, dokuz kardeş olarak doğan Mousalar bu evlik sonucu doğarlar. Tanrılara şarkı söylerler ve düşünceleri okudukları bilinmektedir. Mausalar yunan mitolojisinde önemli bir yere sahiptir. Genellikle tanrıların şenlik ve ziyafetlerinde şarkılar söylerler. Kalliope Mausalardan birisidir.

Demeter

Zeus’un kız kardeşi olan Demeter’den Persephone doğmuştur.

Leto

Titan Koios ve Titanid Phoibe’nin kızıdır. Leto biri erkek biri kız olmak üzere iki çocuk dünyaya getirmiştir. Bunlar Apollon ve Artemis’tir.

Hera (Kutsal Evlilik/ Hieros Gamos)

Kronos ve Rhea’nın kızı aynı zamanda Zeus’un kardeşidir. Zeus’un yaptığı bu evlilik yunan mitolojisinde Hieros Gamos olarak bilinir.

Zeus ve Ölümlü Eşleri

Zeus’un tanrıçalar dışında bir çok ölümlü ile de ilişkisi olmuştur. Tanrılar arasında belki de en fazla kadınlara düşkün olan tanrıdır. Ölümlüler ile olan ilişkileri sık sık Hera tarafından bozulmuştur. Zeus, ölümlüler ile olan ilişkilerinde sık sık şekil değiştirmiştir. Eski kaynaklar bu yöntemin karısı Hera’dan gizlenebilmek için olduğundan bahsedilmiştir.

Danae

Danae babasına bildirilen bir kahanet yüzünden prinç bir odaya kapatılmıştır. Bu kehanete göre Dane’den doğacak olan çocuk Kral Akrisios’u öldürecektir. Ancak kralın çabaları söz konusu kişi Zeus olunca işe yaramamış ve Danae hamile kalmıştır. Bunu duyan kral kızını ve torununu bir sandık içerisinde denize bırakmıştır. Buna rağmen Danae ve oğlu Sephiros adasına çıkmayı başarır. Danae’den doğan çocuk Medusa’nın başını kesen Perseus’tur.

Europa

Fenike kralının kızı olan Europa deniz kenarında arkadaşları ile eğlenirken boynuzları hilal biçiminde bir boğa formunda olan Zeus tarafından kaçırılır. Zeus Girit Adası’na götürdüğü Europa ile ilişkiye girer. Bu ilişki sonucunda Europa üç erkek evlat doğurur. Bunlar Minos, Sarphedon ve Radamanthys’tir. Yunan mitolojisinde tanrısallık özellikleri tasvir edilen Europa, Avrupa kıtasına ismini vermiştir.

İo

Argos kralı İnakhos’un kızıdır ve Hera tapınağı rahibelerindendir. Gördüğü bir rüyada Zeus’un kollarına teslim olmasını öğrenice Delphi rahiplerinden yardım ister. Rahipler kendisini Kral Tanrıya teslim etmemesi durumunda tüm ailesinin çarpılarak yok edileceğini söyler. Kral Tanrı ile olan ilişkisi sonrasında İo, Hera’nın gazabına maruz kalır. Ondan kaçabilmesi için şimşek tanrısı İo’yu beyaz bir ineğe çevirir ve bu inekle ilişkisi olmadığına dair Hera’ya yemin eder.

Ancak Hera bu olaydan kuşkulanır ve ineğin kendisine verilmesini ister. İneği aldıktan sonra onu yüz gözlü dev olarak bilinen Argos’a emanaet eder. Olimpos’un Kralı ise İo’yu kurtarmak için elçi tanrı Hermes’i çağırır. Yazılanlara göre Hermes kavalı ile Argos’u uyutur ve daha sonra onu öldürür.

Ancak tüm bu yaşananlar sonrası İo kurtulamaz. Hera onu takip etmesi için peşine bir at sineği takar. İo oradan oraya kaçarak sonunda Mısır’a varır ve Epaphos’u doğurur. İo sonunda inek olmaktan çıkarak insan formuna geri döner. Yolculuğu sırasında geçtiği yerler onun ismini almıştır. (İyonia Körfezi, Bosporos)

Kallisto

Kallisto Artemis’in müritlerinden genç bakire bir kızdır. Zeus genç kıza bir oyun oynayarak Artemis kılığına girer ve genç kız ile birlikte olur. Artemis müritlerinin nehirde yıkandığı bir gün Kallisto’nun gebe olduğu ortaya çıkar. Artemis onu kovar ve bir ayıya çevirir. Bazı kaynaklar Hera’dan korunması için genç kızı Zeus’un ayıya çevirdiğini gösterir. Ancak sonuç ne olursa olsun genç kız tahlisiz sonundan kurtulamamıştır. Hera’nın ikna etmesi ve Artemis’in halihazırda ona olan öfkesi yüzünden Kallisto, Artemis’in okları ile öldürülmüştür. Zeus bunu öğrenince genç kızı büyük ayıya dönüştürerek gökyüzüne yerleştirmiştir Ondan olan oğlu Arkas’ın da Arkturus olarak gökyüzüne alındığı belirtilmektedir.

Leda

Söylenceye göre Olimpos’un Kralı bembeyaz tenli güzel bir kadın olan Leda ile kuğu biçiminde girerek birlikte olmuştur. Gölde yıkanan güzel kadın beyaz bir kuğuya rastlar ve onunla birlikte olur. Bu birliktelikten iki adet yumurta ortaya çıkar. Leda ikiz çocuklar dünyaya getirir. Bu ikizlerden ilki Zeus’un soyundan gelen Helene (Helen) ve Kastor’dur. Diğer yumurtadan çıkan ikizler ise Leda’nın kocası olan Tyndareos’dan olan Polydeukes ve Klytaimnestra’dır. Hikayenin başka bir versiyonunda Zeus’un, Nemesis ile birlikteliğinden olan yumurtayı Leda bulur. Yumurtadan çıkan güzel kız çocuğu Helene’yi o büyütür. Helene, Truvalı Helen olarak bilinen ve Truva savaşının başlamasına neden olan kadındır.

Semele

Kadmos ve Harmonia’nın kızı olan Semele de Tanrıların Kralı ile ilişki kuran ölümlüler arasındadır. Hera bu ilişkiyi öğrenince çok kızmış ve hamile olan kadına yaşlı bir kadın gibi gözükerek, Zeus’un gerçek halini görmesi konusunda öğütler vermiştir. Olimpos’un Kralı zavallı Semele’nin yanına yıldırımlar içerisinde geldiği sırada kadın yanarak can vermiştir. Semele’nin karnındaki bebeği ise kendi vücuduna dikerek kurtarmıştır. Bu çocuk daha Sonra Dionysos olarak bilinecek olan Olimposlu Tanrıdır.

Zeus Kimdir? Kısaca Zeus

• Zeus ismi parlak şık veya gözyüzü anlamına gelmektedir.
• Hades ve Poseidon onun kardeşleridir.
• Eşi olan Hera aynı zamanda kardeşidir.
• Athena’nın babasıdır ve en sevdiği çocuğu odur. Aegis’ini onun paylaşmıştır.
• Sadık bir koca değildir.
• Olimpos’un yöneticisidir. Tanrılar anlaşmazlığa düştüğünde arabuluculuk yapar.
• Zeus ünlü yunan kahramanı Herkül’ün babasıdır.
• Zeus ünlü yunan kahramanı Perseus’un babasıdır.
• Silah olarak kullandığı yıldırımlar mitolojik bir yaratalık olan Cycloplar tarafından üretilir.
• Yıldırım tanrısı olarak anılmadan önce Yağmur Tanrısı olarak biliniyordu.
• Zeus, Hesiod tarafından adalet tanrısı olarak tanımlanmıştır. Bunun nedeni büyük ihtimalle Truva savaşında tarafsızlığı seçmesidir.
• Zeus erkeklere ceza olarak kadınları yaratmıştır.
• Zeus’un hizmetkarları güç ve şiddet olarak bilinir.

Zeus’un eşleri ve çocuklarının gösterildiği tablo;

BABASI

Kronos

ANNESİ

Rhea

DEMETER	Persephone	ALCMENE	Heracles
DİONE	Aphrodite	ANTİOPE	Amhion
EURYNOME	Charities	ANTİOPE	Zethus
HERA	Ares	KALLİSTO	Arcas

 

 

 

 

Kaynaklar:
The myths and legends of ancient greece and rome – E.M. berens
Walter Burkert – İlkçağ Gizem Tapıları
Yunan Ve Roma Mitolojisi- Colette Estin
Yunan Mitleri Tanrılar, Kahramanlar, Söylenceler – Robert Graves

Bir önceki yazımız olan Poseidon | Okyanus ve Atların Tanrısı başlıklı makalemizi de okumanızı öneririz.